Polityka otwartych drzwi - opracowanie. Polityka otwartych drzwi w Chinach

Głównym celem prowadzonych na Dalekim Wschodzie około połowy XIX wieku konfliktów o charakterze kolonialnym, czyli tzw. wojen opiumowych, było wymuszenie na Chinach zaniechania tradycyjnej wręcz polityki izolacji od świata zewnętrznego. Ostatecznie, traktat pokojowy z Tiencin z roku 1860 wymusił na władzach chińskich otwarcie swoich portów przed flotami handlowymi zwycięskich mocarstw, tj. Wielka Brytania, Francja czy Rosja.

Stany Zjednoczone, które nie były na tyle zaangażowane w działania wojenne w Chinach, żeby otrzymać swoją strefę wpływów, dążyły jednak do unormowania stosunków na Bliskim Wschodzie tak, aby zapewnić także swoim kupcom przywileje w handlu z Chińczykami. Po zdobyciu Hawajów oraz pokonaniu Hiszpanii w konflikcie o panowanie na Oceanie Spokojnym, Stany Zjednoczone zgłosiły swoje aspiracje także do partycypowania w handlu dalekowschodnim, zdominowanym głównie przez Brytyjczyków. 

W tym celu sekretarz stanu John Hay sformułował w roku 1899 ogólne zasady przyszłej polityki światowych mocarstw względem Chin, która z racji swojej specyfiki nazwana została umownie polityką otwartych drzwi. Głównymi założeniami amerykańskiego projektu było respektowanie interesów innych mocarstw na terenie swojej strefy wpływów, niestosowanie żadnej formy dyskryminacji handlowej wobec pozostałych mocarstw oraz wprowadzenie jednolitej polityki celnej na terenie okupowanych Chin. Ukrytym celem Haya było ponadto uzyskanie przez Stany Zjednoczone równych możliwości ekspansji handlowej w Chinach, bez konieczności posiadania swojej strefy wpływów. Zgodnie z planem amerykańskiego sekretarza stanu znakomita większość zainteresowanych mocarstw – z wyjątkiem Rosji, mając na uwadze głównie własny interes, przystała na proponowane przez niego założenia polityki otwartych drzwi.

Realizacja postulatów polityki otwartych drzwi nie ograniczała się jedynie do sfery handlowej oraz gospodarczej, bowiem bezpośrednim ich następstwem była np. zbrojna interwencja wojsk m. in. brytyjskich, francuskich, niemieckich, rosyjskich oraz japońskich, które skierowane zostały do Chin w celu stłumienia tzw. powstania bokserów na przełomie wieków XIX i XX.

W kolejnych dziesięcioleciach Stany Zjednoczone za wszelką cenę dążyły do utrzymania korzystnych dla siebie założeń polityki otwartych drzwi wobec Chin, pomimo stale zmieniającej się sytuacji międzynarodowej (przemiany ustrojowe w Chinach, wybuch I wojny światowej) oraz narastającej presji politycznej, militarnej oraz handlowej ze strony ekspansywnie nastawionej Japonii. 

Ostatecznym ciosem dla polityki otwartych drzwi względem Chin było zdobycie przez wojska japońskie terenu Mandżurii w roku 1931. Agresja ta nie spotkała się ze zdecydowanym sprzeciwem opinii międzynarodowej, bowiem poza oficjalnym jej potępieniem przez mocarstwa, nie doszło do bardziej stanowczych działań. Umożliwiło to Japończykom przezwyciężenie dotychczasowej równowagi handlowej na Bliskim Wschodzie oraz bezkarne złamanie wcześniejszych międzynarodowych gwarancji dotyczących nienaruszalności terytorium chińskiego.