Konferencja kairska - geneza, przebieg, skutki

Nowa sytuacja po ataku III Rzeszy na ZSRR, który nastąpił 22 czerwca 1941 roku, zmieniała zupełnie układ sił w Europie i nie tylko. Od tego momentu zaczęto tworzyć wielką koalicję, w której za sojusznika uznano również ZSRR. 

Jednocześnie sytuacja wymagała, by wspólnie z koalicjantami dokładnie przeanalizować wydarzenia i ustalić konkretny plan działania. W tym właśnie celu na przestrzeni lat dochodziło do spotkań największych państw alianckich, które ustalały strategię wojenną, jak i wysuwały pewne zobowiązania co do ładu powojennego. Pierwszymi ważniejszymi były konferencje w Casablance, Waszyngtonie oraz Quebecu. 

Ważnym punktem współpracy była sprawa działań wojennych na Bliskim Wschodzie i na Pacyfiku. Zdobywająca kolejne terytoria Japonia stała się poważnym zagrożeniem dla interesów Wielkiej Brytanii w Indiach, Stanów Zjednoczonych na Pacyfiku, jak również i bezpośrednio zagrożonych Chin. Opłakane w skutkach mogło również być ewentualne połączenie się wojsk niemieckich i japońskich w rejonie Zatoki Perskiej, do którego dążyli sojusznicy. Wobec wspólnych interesów zdecydowano się razem ustalić priorytety w walce na tym froncie. Stany Zjednoczone i Wielka Brytania zwróciły się w stronę Chin, jako naturalnego sojusznika w walce z Japonią. Postanowiono zorganizować spotkanie na którym wspólnie obradowano by na temat losów działań zbrojnych w tym rejonie. 

W listopadzie 1943 roku w Kairze spotkali się prezydent Stanów Zjednoczonych Roosevelt oraz premier Wielkiej Brytanii Churchill, zjazdowi nadano kryptonim „Sextant”. Pierwsza faza konferencji kairskiej (22–26 listopada) obejmowała rozmowy z generalissimusem Republiki Chińskiej Czang Kaj-szekiem. 

Efektem tegoż spotkania było wydanie tzw. deklaracji kairskiej, która zobowiązywała wspomniane państwa do walki z Japonią aż do jej bezwarunkowej kapitulacji, a także rozdysponowywała terytoriami, które kraj ten zdołał przejąć od czasu wybuchu I wojny światowej. Największe korzyści miały przypaść Chinom, którym należało zwrócić zabrane tereny, tj. Mandżurię, Formozę i Peskadory. Druga część obrad, przeprowadzona w dniach 2– 6 grudnia, dotyczyła sprawy Turcji. Doszło do spotkania z prezydentem tego kraju, którego starano się przekonać, iż państwo tureckie powinno włączyć się do wojny przeciw III Rzeszy i jej sprzymierzeńcom. Rozmowy jednak nie przyniosły oczekiwanego skutku. Podczas narady w Kairze zajęto się również kwestią obsady stanowisk w wojskach aliantów. Jedną z ważniejszych nominacji było przydzielenie gen. Dwightowi Eisenhowerowi dowództwa operacji „Overlord”.

Ustalenia konferencji w Kairze wyznaczyły główne priorytety w wojnie na Dalekim Wschodzie i na Pacyfiku. Były również sposobem na rozgraniczenie strefy wpływów w tym rejonie, a także stawiały Chiny w roli jednego z ważnych sojuszników alianckich.