Edvard Benes - biografia, działalność w trakcie wojny i po wojnie

Edvard Benes (1884-1948) był prezydentem Czechosłowacji w latach 1935-1938, od roku 1940 do 1945 reprezentował kraj na uchodźstwie. W trakcie wojny należy mu za największą zasługę, która wydawało się, że będzie procentowała po zawarciu pokoju, należy mu poczytać fakt, że potrafił dobrze ułożyć sobie stosunki z mocarstwami. Dotyczyło to zarówno mocarstw zachodnich, jak i, co bardziej istotne, Związku Radzieckiego, pod którego wpływem kraj miał się znaleźć. W roku 1943 został zawarty układ o przyjaźni (przyjaźni, pomocy, wzajemnej powojennej współpracy) pomiędzy Czechosłowacją a ZSRR.

Do mniej udanych projektów Benesa należy zaliczyć natomiast operację Antropoid, której celem był Reinhard Heydrich. Zamach się co prawda powiódł („Archanioł Zła” zmarł kilka dni później), ale akcja kosztowała życie mieszkańców dwóch czechosłowackich wsi - Lidic i Leżaków. Zemsta nazistów była bezwzględna - mordowano dorosłą ludność na miejscu, a dzieci wywożono do obozów śmierci, gdzie masowo ginęły zagazowane. Życie jednego człowieka zostało więc okupione życiem setek ludzi. Heydrich był odpowiedzialny za rozkazy, które pociągały za sobą śmierć tysięcy (to on kierował eksterminacją polskiej inteligencji, był autorem gliwickiej prowokacji, podczas działań w Czechosłowacji skutecznie namawiał ludność do kolaboracji), był jednocześnie wysokim funkcjonariuszem i łatwo było przewidzieć konsekwencje zamachu. Dla hitlerowców zemsta za napaści na swoich członków, a w szczególności zabójstwa, stanowiła typową i znaną praktykę.

Po wojnie Benes powrócił do kraju, gdzie został zaakceptowany jako prezydent (niegdyś był członkiem socjalistycznej partii). Odpowiadał prawnie za wysiedlenia niemieckiej ludności, co było jednym z punktów programu koszyckiego (program z kwietnia 1945 roku). Benes po powrocie skrupulatnie realizował ów program przy pomocy wprowadzania jego założeń w życie mocą dekretów. Kolejne punkty zakładały równouprawnienie Słowian z Czechami w przyszłym związku państwowym, jak i konfiskatę majątków kolaborantów oraz postawienie współpracujących z nazistami przed sąd.

Po wojnie sytuacja w kraju nie układała się jednak w sposób prosty. Komuniści przeprowadzili ofensywę, której celem było całkowite zagarnięcie władzy. Posługiwali się znanymi z innych krajów metodami - terrorem oraz rozbijaniem demokratów od wewnątrz. Przy wsparciu Stalina udało im się osiągnąć szybko cel.

W tej sytuacji w czerwcu 1948 roku Benes podał się do dymisji, co było poprzedzone brakiem zgody na podpisanie nowej (stalinowskiej) konstytucji. Zmarł w tym samym roku.