Barbara Radziwiłłówna - sylwetka postaci

Barbara, córka hetmana wielkiego koronnego Janusza Radziwiłła oraz Barbary z Kolów, ze względu na swój burzliwy romans i związek z Zygmuntem Augustem przeszła do historii jako jedna z najbarwniejszych małżonek polskich monarchów.

Urodziła się w dniu 6. grudnia roku 1520 w Wilnie. Od dzieciństwa była uważana za bardzo urodziwą i urokliwą niewiastę, co podkreślali wszyscy, którzy mieli przyjemność się z nią spotkać – nawet przeciwnicy. Miała słabość do drogich kosztowności (perły, pierścienie) i efektownych sukni (głównie w kolorze czerwonym), które to jedynie podkreślały jej naturalne piękno.

W wieku siedemnastu lat została zaślubiona wojewodzie nowogródzkiemu Stanisławowi Gasztołdowi, który był od niej niemal dwukrotnie starszy. Jednak już po czterech latach Barbara została wdową. Wkrótce potem poznała królewicza Zygmunta Augusta i właściwie od roku 1543 można już śmiało mówić o początku zażyłej, aczkolwiek ukrywanej przed światem, znajomości tej pary. Niejawne spotkania Zygmunta Augusta i Radziwiłłówny trwały długie miesiące, aż do momentu, kiedy podczas jednego z nich do sypialni wtargnęli stronnicy Barbary z bratem Mikołajem zwanym Rudym i nakłonili królewicza do potajemnego zawarcia ślubu kościelnego. Doszło do tego w roku 1547 i wkrótce potem na dworze królewskim zawrzało. Król Zygmunt I Stary i jego żona Bona zdecydowanie inaczej wyobrażali sobie mariaż swojego jedynego syna i na wiadomość o ślubie z nieznaną im bliżej Radziwiłłówną wpadli we wściekłość. Podobnie jak posłowie i senatorowie, poczęli głośno domagać się unieważnienia sakramentu, ale wobec zdecydowanej i jednoznacznej postawy królewicza musieli oni pogodzić się z zaistniałą sytuacją.

Kiedy w roku 1548 zmarł Zygmunt I Stary, zgodnie z zawartymi wcześniej ze szlachtą umowami nowym władca został Zygmunt II August. Udało mu się wkrótce przeforsować formalną akceptację swojego związku, bowiem w dniu 7. grudnia roku 1550 Barbara Radziwiłłówna została koronowana na królową Polski u boku swojego męża. Niestety wówczas już choroba Barbary, którą najprawdopodobniej był rak szyjki macicy, była już w bardzo zaawansowanym stadium. Niewykluczone, że królowa tak bardzo chciała dać swojemu mężowi potomka – pomimo swojej stwierdzonej bezpłodności – że na własne życzenie poddawała się wyczerpującym kuracjom. Osłabiło to jej organizm na tyle, że w dniu 8. maja roku 1551 Barbara Radziwiłłówna zmarła w niewyobrażalnych męczarniach. Zrozpaczony, mimo iż prawdopodobnie już około pół roku przygotowywany był przez medyków na najgorsze, Zygmunt August niezwłocznie zarządził pogrzeb swojej życiowej miłości w katedrze w Wilnie.

Obecnie pojawiają się głosy, jakoby królowa Barbara Radziwiłłówna nie zmarła tak szybko w sposób całkowicie naturalny. Niektórzy twierdzą wręcz, iż została ona otruta przez niemogącą pogodzić się z porażką swoich zamysłów Bonę. Jednak większość faktów, tj. objawy i przebieg choroby czy diagnozy ówczesnych lekarzy, z wielką dozą prawdopodobieństwa pozwalają tej tezie zaprzeczyć.