Waregowie - Waregowie na ziemiach ruskich

Skandynawowie we wczesnym średniowieczu, oprócz wypraw w kierunku zachodnim przeciwko Anglii czy do północnej Francji oraz dalekomorskich wypraw za ocean, swoją ekspansję skierowali również na południowy-wschód, na rozległe ziemie ruskie.

Waregowie – tak nazywani byli pochodzący głównie ze Szwecji Normanowie – którzy decydowali się wyprawiać na Ruś, w odróżnieniu od swoich duńskich i norweskich kuzynów swoim wyprawom od początku nie nadawali typowego charakteru łupieskiego, lecz koncentrowali się na odkrywaniu nowych szlaków kupieckich i handlu z  napotkanymi ludami. Pierwsi Waregowie na ziemiach ruskich pojawili się już w VII wieku, ale wiedza o ich działaniach sprowadza się jedynie do stwierdzenia, że podróżowali szlakami wodnymi na południe. Opanowanie niemal do perfekcji sztuki żeglugi po rzekach, pozwoliło im z Morza Bałtyckiego przeprawiać się przez cały kontynent na wody Morza Czarnego (Dnieprem), a nawet Morza Kaspijskiego (Wołgą) i dotrzeć m.in. do Konstantynopola czy Bagdadu. Tam, gdzie nie było to możliwe, Waregowie przetaczali swoje łodzie lądem za pomocą belek, aż do osiągnięcia następnego brzegu rzecznego. W odróżnieniu od Wikingów w Europie Zachodniej Waregowie trudnili się głównie handlem – drewno, futra, miód czy wosk z północy wymieniali u napotkanych kupców słowiańskich, greckich czy arabskich na wino, przyprawy, tkaniny i klejnoty.

W połowie IX wieku Waregowie opanowali Nowogród Wielki, prężnie rozwijające się centrum wschodnioeuropejskiego handlu. W roku 862 jeden z wareskich wodzów z plemienia Rusów imieniem Ruryk przejął – w niejasnych do tej pory okolicznościach – władzę w mieście i właściwie od tego czasu można mówić o zorganizowanej ekspansji jego krajan na ziemie ruskie. Przez następne lata drużyny wareskie przejmowały władzę w kolejnych miastach i osadach słowiańskich, zabezpieczając niejako swoje szlaki handlowe oraz nakładając na nie obowiązek płacenia danin lub obrony przez Chazarami na południowym-wschodzie.

Kuzyn i następca Ruryka, legendarnego założyciela panującej na Rusi aż do XVI wieku dynastii Rurykowiczów, Oleg zwany Mądrym, w roku 882 doprowadził do wyparcia innej drużyny wareskiej z leżącego na południu Kijowa, doprowadzając tym samym do historycznego zjednoczenia dwóch najważniejszych ruskich ośrodków państwowych w jeden prowizoryczny organizm nazwany później Rusią Kijowską. Wielu historyków wydarzenia te, wybitnie inspirowane przez przybywających z północy szwedzkich Normanów, uważa za umowny początek państwowości na ziemiach ruskich oraz fundament przyszłej mocarstwowej pozycji Rosji. Z czasem warescy władcy i ich otoczenie zostali w zupełności wchłonięci przez miejscowy żywioł słowiański.

W średniowieczu Waregowie, podobnie jak Wikingowie, stali się jedną z najbardziej wartościowych sił najemnych dostępnych na terenie Europy. Ich zamiłowanie do złota, znakomita znajomość sztuki wojennej, w której potrafili wykorzystać swoje nieprzeciętne warunki fizyczne oraz honorowość czyniły z nich świetnych najemników walczących z powodzeniem u boku wielu władców, m.in. bizantyńskich, cesarskich, słowiańskich czy ruskich.