Ustasze - działania od momentu powstania do pacyfikacji organizacji przez oddziały J.B. Tity

Ustasze zostali powołani do życia wraz z rokiem 1929, jako skrajnie nacjonalistyczna, chorwacka, organizacja. Oparli swoje istnienie na terrorystycznych zamachach. Już w roku 1934 przeprowadzili udany zamach na jugosłowiańskiego króla Aleksandra I. W momencie agresji Niemiec nazistowskich na Jugosławię wykorzystali ów fakt, proklamując Niezależne Państwo Chorwackie (10 kwietnia 1941 roku). Na jego czele stanął Ante Pavelic.

Ustasze intensywnie pomagali nazistom, często przeradzając pomoc w pełne nienawiści mordy. Zabijali Żydów, Serbów oraz Cyganów. Zgodnie z ideologią były to narody niżej stojące od Chorwatów. Urządzali na nich polowania, jednocześnie prowadząc akcję ludobójstwa w obozach. Znani z bestialstwa, które potrafiło przerazić nawet faszystów. Okrucieństwo ich było nieodłączne z zabójstwami. Znany był przypadek ukrzyżowania ojca wraz z synem, a wyłupywanie oczu ofiarom, czy wyrywanie wnętrzności było na porządku dziennym. Istotne było dla nich, aby zadać jak największe cierpienie. Trudno opisywać metody używane przez ustaszy, bowiem niejednokrotnie były to metody obce nawet hitlerowcom. Dlatego też zdarzały się sytuacje, w których kaci (naziści włoscy i niemieccy) dawali schronienie swoim ofiarom, byle nie oddać ich w ręce ustaszy. Kolejnymi ofiarami ustaszy byli także wszyscy ci, którzy nie byli katolikami. Po wojnie głośnym echem odbił się proces arcybiskupa Stepinaca, który wspierał ustaszów. Został skazany na więzienie, ale ostatecznie go rehabilitowano. Największe kontrowersje wywołała jego późniejsza beatyfikacja.

Przeciwko ustaszom wystąpił z równą zaciekłością J.B. Tito. Przy pomocy metod partyzanckich konsekwentnie zwalczał organizację. Komunistyczny przywódca nie przebierał w środkach, dążąc do ich eksterminacji. W dużej mierze udało mu się tego dokonać już w roku 1945 (ustasze odrodzą się po jedenastu latach).