Joachim z Fiore - sylwetka postaci

Ostateczne zwycięstwo papiestwa w sporze z cesarzem nie wpłynęło znacząco na poprawę pozycji Kościoła w średniowiecznej Europie. Paradoksalnie sukces ten w nadchodzących latach spowodował stopniowe odwracanie się od Rzymu jego dotychczasowych sojuszników, z Francją na czele.

W dobie postępującego zepsucia moralnego w Kościele i coraz bardziej biurokratycznego i fiskalnego jego charakteru, wielką popularność zyskiwały poglądy pustelników nawołujących do naprawy wspólnoty chrześcijańskiej. Jednym z nich był Joachim z Fiore – opat kalabryjski, teolog i mistyk.

Joachim z Fiore urodził się około roku 1135 w południowej Italii. W roku 1177 został opatem klasztoru cystersów w Corazzo. Już za życia był uważany przez niektórych za nowego proroka z racji swoich częstych mistycznych wizji – w jednej z nich podobno dojrzał spełnienie słów zawartych w Apokalipsie. Posiadał także zdolności prorocze, które wykorzystał np. przepowiadając cesarzowi Henrykowi VI rychłą koronację na Sycylii, Apulii i Kalabrii, czym przysporzył sobie wielu przeciwników – słowa Joachima ostatecznie okazały się prawdziwe i dopełniły się w roku 1194.

Wiodąc swój skromny żywot pustelnika i kaznodziei, Joachim z Fiore zasłynął jednym z ogłoszonych przez siebie poglądów dotyczących umownego podziału dziejów ludzkości na trzy zasadnicze rozdziały na wzór Świętej Trójcy chrześcijaństwa.

Pierwszy, datowany od początku istnienia świata do momentu narodzenia Jezusa Chrystusa, Joachim z Fiore nazwał epoką Boga Ojca – dominowali wówczas ludzie świeccy, którzy przestrzegali surowych rygorów dyktowanych przez Stary Testament (synagoga, prawo, służba, wiedza). Drugą epoką był czas poświęcony Synowi Bożemu (Nowy Testament, wiara, łaska), kiedy to przewagę osiągnął Kościół i nastąpiło wyraźne rozluźnienie obyczajów pierwszych chrześcijan – końcową jej datą Joachim z Fiore uznał rok 1260. Ostatnia część burzliwych dziejów ludzkości – epoka Ducha Świętego, miała według niego dopiero nadejść i rzekomo oznaczać miała tryumf mądrości, wolności, sprawiedliwości i powszechnej miłość do bliźniego, a władza przejść w ręce pobożnych mnichów.

Poglądy Joachima z Fiore były wielokrotnie krytykowane przez papiestwo na soborach powszechnych m. in. w roku 1215 na Lateranie, jednak sam ich autor oraz konkretne napisane przez niego dzieła, nie zostały nigdy oficjalnie potępione przez Kościół.
Joachim z Fiore zmarł w roku 1202 w Kalabrii.