Henryk VII Tudor - panowanie

Henryk Tudor, hrabia Richmond przyszedł na świat w dniu 28 stycznia roku 1457 w zamku Pembroke w południowej Walii. Jego ojcem był Edmund Tudor, hrabia Richmond - przyrodni brat króla Henryka VI Lancastera a matką Elżbieta Beaufort, po której Henryk odziedziczył bardzo liche prawa do angielskiego tronu (jednym z przodów Elżbiety był Jan z Gandawy, syn króla Edwarda III, który z nieprawego małżeństwa z Katarzyną Swinford doczekał się m. in. syna - Jana Beauforta, czyli dziadka Małgorzaty).

Wczesne dzieciństwo Henryk spędził pod kuratelą swojego stryja, Jaspera Tudora, który w 1471 został zmuszony do upuszczenia wraz z rodziną Anglii i udania się na emigrację do kontynentalnej Bretanii. Do dwudziestego szóstego roku życia Henryk przebywał zatem formalnie jako więzień księcia Franciszka II. W tym czasie zawarł wiele przydatnych w jego dalszej karierze znajomości oraz uzyskał przychylność dworu francuskiego.

W roku 1483 podjął pierwszą próbę przejęcia władzy w Anglii, jednak jego zbrojna wyprawa została udaremniona przez burzę. Jednak już dwa lata później, uzyskawszy francuskie posiłki zbrojne, Henryk Tudor - w tym czasie główny pretendent do tronu angielskiego, który uzurpowany był od roku 1483 przez Ryszarda III Yorka - wylądował na walijskim wybrzeżu i rozpoczął marsz w kierunku północno-wschodnim, wyczekując bezpośredniego starcia z wojskami królewskimi. Do decydującej o koronie angielskiej bitwy doszło pod Bosworth w dniu 22 sierpnia roku 1485, podczas której to, dzięki pomocy swojego ojczyma - Tomasza Stanley’a, armia Henryka Tudora odniosła bezapelacyjne zwycięstwo. Po bitwie Henryk, odszukawszy ciała bohatersko poległego w bitwie króla Ryszarda III, włożył sobie koronę angielską na skronie, czym wywołał wielką falę entuzjazmu wśród zwycięskich żołnierzy i ich dowódców.

Uzyskawszy tron dzięki podbojowi (co było dopuszczalne przez średniowieczne angielskie prawo), Henryk VII Tudor na początku swojego panowania musiał postarać się o ugruntowanie i sformalizowanie swojej władzy. Pierwszą jego decyzją było ogłoszenie się królem Anglii już od dnia poprzedzającego bitwę pod Bosworth, co w praktyce pozwalało mu oskarżyć o zdradę każdego, kto walczył wówczas po stronie jego przeciwnika. Następnie doprowadził do swojej koronacji w dniu 30 października roku 1485 oraz podjął próbę trwałego pogodzenia zwalczających się od przeszło trzydziestu lat rodów arystokratycznych. W tym celu w dniu 18 stycznia roku 1486 Henryk VII poślubił w Opactwie Westminsterskim najstarszą córkę króla Edwarda IV - Elżbietę York, dając swojemu panowaniu jednocześnie silne podstawy genealogiczne.

Kolejnym etapem na drodze do umocnienia swojej pozycji a kraju, była dla Henryka VII niezwykle nagląca kwestia aspiracji do tronu całej masy pretendentów. Pierwszym ogniskiem buntu przeciwko nowemu władcy była Irlandia - historyczna ostoja rodu Yorków, gdzie szerokie poparcie społeczne zdobył niejaki Lambert Simnel, podający się za zaginionego Edwarda Plantageneta, hrabiego Wawrick. Po koronacji w Dublinie jako Edward VI w maju roku 1487, Simnel zdecydował się na wydanie otwartej bitwy zwolennikom Henryka VII. Do starcia doszło pod Stoke Field niecały miesiąc później. Bitwa zakończyła się druzgocącym zwycięstwem wojsk królewskich oraz pojmaniem samego pretendenta, który jednak uzyskawszy od Henryka VII przebaczenie, znalazł nawet dla siebie miejsce na królewskim dworze.

Następnie król rozprawił się także z niejakim Perkinem Warbeckiem, który w 1491 roku ogłosił się cudownie ocalałym w roku 1483 młodszym bratem Edwarda V (zamordowanego najprawdopodobniej w Tower of London przez Ryszarda III) i przy poparciu domu Yorków, zaczął się tytułować Ryszardem IV. Wywołane przez niego w roku 1497 w Kornwalii powstanie zostało szybko stłumione przez wojska wierne królowi, które zdołały także pojmać problematycznego pretendenta. W roku 1499 Warbeck oraz Edward, hrabia Wawrick (ostatni przedstawiciel roku Yorków) zostali straceni w Tower of London.

Po ugruntowaniu swojej pozycji na tronie oraz uspokojeniu nastrojów w kraju, Henryk VII niezwłocznie przystąpił do przeprowadzenia niezbędnych dla gospodarki i finansów Anglii reform. Nie mając praktycznie żadnych pieniędzy w królewskim skarbcu, opróżnionym uprzednio w okresie od śmierci Edwarda IV do koronacji Ryszarda III, król postanowił skupić się na nowych podatkach oraz stworzenie skutecznego i bezwzględnego aparatu administracyjnego, który zajmowałby się ich ściąganiem. W reformowaniu finansów państwa, króla aktywnie wspomagał jego najbliższy doradca - kanclerz i arcybiskup, John Morton. Kolejnymi posunięciami nowego władcy były m. in wprowadzenie Rady Królewskiej, sprawującej kontrolę nad samowolą arystokracji oraz powołanie Sądu Izby Gwiaździstej, posiadającego nadzwyczajne kompetencje w sprawach kryminalnych i politycznych.

Szereg sukcesów Henryk VII odniósł w polityce zagranicznej. Podstawowym założeniem jego strategii była rezygnacja z odzyskiwania utraconych przez jego poprzedników terytoriów angielskich na kontynencie, na rzecz zacieśnienia więzów przyjaźni z Francją. Dodatkowo zatroszczył się także o sojusze z Hiszpanią, możliwy dzięki małżeństwu swojego syna Artura z Katarzyną Aragońską, Szkocją - poprzez ślub swojej córki Małgorzaty z królem Jakubem IV oraz przyjazne stosunki z Cesarstwem Niemieckim.

Henryk VII, jeden z najwybitniejszych angielskich monarchów przełomu średniowiecza i nowożytności, twórca podstaw mocarstwowej pozycji Anglii w wiekach późniejszych, zmarł w roku 1509 i został pochowany w Opactwie Westminsterskim.