Dymitr Szostakowicz - biografia, życiorys

Wśród wielu kompozytorów rosyjskich XX wieku Dymitr Dimitrijewicz Szostakowicz, bo tak brzmiało jego pełne nazwisko, uznawany jest za jednego z najwybitniejszych. Legenda jego życia jest tym większa, że narosło wokół niego sporo kontrowersji i nieporozumień, które z jednej strony wypaczały obraz muzyka w oczach opinii publicznej, z drugiej – jeszcze bardziej przyciągały i sprawiały, ze życiorys Rosjanina stał się tematem wielu plotek.

Mało kto wie, iż ten wybitny kompozytor miał polskie korzenie – jego dziadek pochodził z Wilna. Sam Szostakowicz urodził się w 1906 roku w Sankt Petersburgu w Rosji. Jednak nie w mieście rodzinnym, ale właśnie w Wilnie uczęszczał do konserwatorium muzycznego, gdzie bardzo wcześnie zaczął komponować swoje pierwsze utwory. Mając siedemnaście lat, otrzymał dyplom z gry na fortepianie, a kiedy miał dziewiętnaście – z kompozycji. Już wtedy dostrzegano w nim nieprzeciętny talent i zdolności kompozytorskie. Owocem jego pierwszych dojrzałych wysiłków była I Symfonia, która napisał mając zaledwie dwadzieścia lat. Tak zaczęły się początki kariery muzyka, który zostanie okrzykniętym jednym z największych symfoników dwudziestego stulecia.

Jego kariera nabrała tempa i już w rok później Szostakowicz zdobył dyplom honorowy na I Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. Fryderyka Chopina w Warszawie. Studiując w Sankt Petersburgu dał się poznać jako jeden z najzdolniejszych uczniów Nikołajewa i Steinberga. Nie powtarzał bezmyślnie ścieżek starych mistrzów, ale starał się wypracować własny styl, który odróżniać go będzie od pozostałych artystów.

Bardzo wcześnie zaczął wypracowywać osobną technikę oraz emocjonalność gry. Inspirował się m.in. Arnoldem Schönbergiem, austriackim kompozytorem, przedstawicielem tzw. drugiej szkoły wiedeńskiej, twórcą dodekafonii oraz atonalności – nowatorskich technik kompozycji w muzyce klasycznej XX wieku. Właśnie te niestandardowe rozwiązania stały się przedmiotami fascynacji Szostakowicza. Innym autorytetem dla młodego kompozytora był Paul Hindemith – awangardowy pianista i kompozytor pochodzący z Niemiec, który nie bał się szokować i epatować brutalnością i erotyzmem, szczególnie w swoich operach. Szostakowicz także konstruował swoją muzyczną osobowość na filarach agresywności muzycznej, gwałtowności, dynamice oraz dużej liczbie kontrastów.

Najbardziej widoczne wpływy dwóch wymienionych muzyków widać w operze Szostakowicza, którą napisał do znanego dzieła pt.: „Nos” rosyjskiego pisarza, Mikołaja Gogola . Nie trzyma się on w niej sztywno kanonów i zasad kompozycji, nie boi się zastosowania atonalności czy nagłych przeskoków melodycznych.

Wielki skandal wywołała druga opera rosyjskiego kompozytora pt.: „Lady Makbet mceńskiego powiatu”. Wykorzystywała ona śmiałe rozwiązania scenograficzne, teatralność oraz skrajnie eksperymentalną muzykę. Niestety, życie w czasach stalinowskich nie było łatwe dla twórców szukających nowatorskich rozwiązań. Z tego względu Szostakowicz miał problemy z wystawianiem swoich sztuk. Zdecydował się więc uprościć swoją muzykę i zrezygnować z niestandardowych rozwiązań tak, aby większość odbiorców była w stanie zrozumieć i polubić jego twórczość. Jednak muzyk nadal nie umiał trafić w gusta stalinowskich zwolenników. Gdy po wojnie napisał wesołą IX Symfonię, został skrytykowany za zbytnią lekkość i swobodę. Napisał więc już po wojnie bardzo propagandową, sławiącą Stalina „Pieśń lasu”, dzięki której odzyskał przywileje utracone po wydaniu wcześniejszych, niezgodnych z duchem radzieckim utworów.

Szostakowicz był twórcą wszechstronnym. Oprócz symfonii, oper i operetek pisał także utwory kameralne, wokalne, balety oraz suity. Był także laureatem wielu radzieckich odznaczeń, m.in. Orderu Lenina, Orderu Rewolucji Październikowej, Nagrody Stalinowskiej czy Nagrody Państwowej ZSRR.

Ten kontynuujący tradycje beethovenowskie pianista zmarł w 1975 roku w Moskwie.