Stanisław Żółkiewski - biografia wielkiego wodza

Stanisław Żółkiewski urodził się w roku 1547 we wsi Turynka na ziemi lwowskiej. Po zakończeniu edukacji na poziomie elementarnym, jaką pobierał w rodzinnym domu, wysłany został do szkoły przedkatedralnej we Lwowie. Wbrew ówczesnym zwyczajom młody Stanisław nie został wysłany na Zachód, lecz na dwór Zygmunta Augusta. Tam powierzono go pod opiekę Jana Zamoyskiego. Sekretarz królewski i osobistość niezwykle wpływowa został osobistym mentorem Żółkiewskiego. Pod jego okiem młodzieniec nabierał doświadczenia zarówno rycerskiego, jak i dyplomatycznego (oboje uczestniczyli w wyprawie do Henryka Walezego w roku 1573).

Początek kariery Żółkiewskiego przypadł na czasy panowania Stefana Batorego. Chrzest bojowy przeszedł w roku 1577 w bitwie pod Lubieszowem, gdzie mężnie dowodził husarią. W kolejnych latach miał się wsławiać również w walkach pod  Połockiem, Wieliżem i Pskowem. Na polecenie swego mentora w roku 1584 aresztował spiskującego przeciwko królowi Samuela Zborowskiego, co o mało nie doprowadziło do jego śmierci, gdyż stał się wrogiem numer jeden obozu „zborowczyków”.

Ceną, jaką zapłacił Żółkiewski za przełamanie oporu Austriaków i zdobycie chorągwi w bitwie pod Byczyną (u boku Jana Zamoyskiemu, przeciwko Maksymilianowi Habsburgowi) był ciężki uraz kolana, który do końca życie utrudniał mu chodzenie. Dzięki protekcji Zamoyskiego od Zygmunta III Wazy otrzymał buławę polną koronną, a w roku 1590 został również kasztelanem lwowskim. U końcu wieku XVI hetman brał jeszcze udział w wyprawie do Mołdawii (1595) oraz tłumił powstanie kozackie pod wodzą Nalewajki. W roku 1600 powrócił wraz z Zamoyskim na Wołoszczyznę, aby pobić w bitwie pod Bukową księcia Siedmiogrodu Michała Walecznego. Następnie przerzucony został na północ, aby zdobyć szwedzki Wolmar, wygrać bitwę pod Rawlem i przyczynić się do wiktorii pod Białym Kamieniem.

Po powrocie do kraju, w roku 1607, podobnie jak Jan Karol Chodkiewicz, opowiedział się po stronie króla przeciwko rokoszanom, których rozbił pod Guzowem. Prawdziwą sławę przynieść miały mu jednak zwycięstwa na wschodzie, w trakcie dymitriad.  

W roku 1609 posłuchał namów króla i ruszył na czele armii Polskiej w stronę Moskwy. Rok później miał odnieść swój najbardziej spektakularny sukces. Pod Kłuszynem Żółkiewski dowodzący 7 tysiącami Polaków pokonał szwedzko-rosyjską odsiecz w liczbie 30 tysięcy żołnierzy. Wobec takiej glorii zajęcie Moskwy było jedynie kwestią czasu. W roku 1611 Żółkiewski, wraz z wziętymi do niewoli braćmi Szujskimi, pojawił się w Warszawie, gdzie jego dokonania wzbudziły ogólny zachwyt.

W następnych latach rozczarowany polityką wschodnią króla hetman osiadł na swoich włościach na Ukrainie, aby bronić wschodniej rubieży przed tatarskimi najazdami. W roku 1618 za swe wielkie zasługi odebrał buławę wielką koronną. Dwa lata później na wieść o zbliżającej się armii tureckiej Żółkiewski wraz ze swymi siłami udał się do Mołdawii. Wyprawa ta została jednak źle przygotowana. Po przegranej bitwie pod Cecorą większość żołnierzy najemnych wpadła w panikę i chciała wymusić na dowódcy powrót. Niezłomny hetman, po ciężkich walkach, zabity został w nocy z 6 na 7 października 1620 roku. Turcy odcięli mu głowę i wysłali sułtanowi, który – traktując ją jako trofeum – powiesił zdobycz nad wejściem do swego pałacu. Później ciało Żółkiewskiego miało zostać wykupione i pochowane w Żółkwi – mieście, którego był założycielem. Swego przodka w roku 1683 pomścić miał pod Wiedniem Jan III Sobieski.

Po dziś dzień Stanisław Żółkiewski pozostaje jedynym Europejczykiem, któremu udało się zająć i okupować Moskwę.