Wyprawy krzyżowe - Kres wypraw krzyżowych - upadek Akki (1292)

Wynaturzenie, jakim były działania wojsk IV krucjaty, spowodowało wielki niesmak w społeczeństwie zachodnioeuropejskim. Z czasem przerodziło się w niedorzeczną w gruncie rzeczy refleksję, jakoby to niepowodzenia idei wypraw krzyżowych spowodowane były grzechami i nieprawościami, jakich dopuszczali się ich uczestnicy.

Popularny stał się wówczas pogląd, iż jedynymi godnymi wyprawy do Ziemi Świętej istotami są dzieci, których czystość i niewinność spodoba się Bogu na tyle, że ten otworzy przed ich zastępami wszystkie zaryglowane przez muzułmanów bramy. Do takiej właśnie pielgrzymki, zwanej krucjatą dziecięcą, doszło w roku 1212, ale chciwość i bezwzględność transportujących dzieci drogą morską kupców włoskich sprawiła, iż większość z nich zamiast do Jerozolimy została sprzedana w niewolę handlarzom arabskim.

Jednak zapał krzyżowy wśród europejskich władców trwał nadal. Piąta rycerska krucjata miała miejsce w latach 1217–1221, a udział w niej wzięli król Węgier – Andrzej II oraz Leopold Austriacki. Pomimo szumnych deklaracji obu władców, ich udział w krucjacie zakończył się praktycznie na wylądowaniu w Palestynie, prezentacji swoich wojsk i powrocie na kontynent. Nieliczni, którzy zdecydowali się zostać, wspomogli siły walecznego, jerozolimskiego króla Jana z Brienne, który w roku 1218 zaatakował Egipt. Po opanowaniu Damietty jego wojska zostały zmuszone do odwrotu, nie uzyskawszy żadnych praktycznie korzyści.

Kolejnym przedsięwzięciem, które nosi miano szóstej krucjaty, choć faktycznie sprowadzało się ono jedynie do zmyślnie prowadzonych rozmów dyplomatycznych, uznać można pertraktacje cesarza niemieckiego Fryderyka II z sułtanem Al-Kamilem w latach 1226–1228. W ich wyniku udało się nakłonić muzułmanów do zwrotu samej Jerozolimy oraz szeregu innych terenów byłego Królestwa Jerozolimskiego w zamian za gwarancję przestrzegania tolerancji wobec muzułmanów. Ekskomunikowany uprzednio przez papieża Fryderyk II koronował się nawet samodzielnie na króla Jerozolimy, ale niezwłocznie po tym wydarzeniu powrócił do Niemiec, gdzie musiał kontynuować walkę z papiestwem. Pozbawione władzy marionetkowe Królestwo Jerozolimskie w latach następnych zostało najechane przez chordy mongolskie, a następnie oddane w zarząd władcom egipskim.

Ideę świętej wojny przeciwko muzułmanom starał się jeszcze podtrzymywać król Francji Ludwik IX Święty, który dwukrotnie: w latach 1248–1254 oraz w 1270 roku usiłował na czele swojego wojska bezskutecznie zdobyć kolejno: Deltę Nilu (opanował nawet Damiettę, ale niedługo potem w wyniku epidemii i klęsk na polu bitwy musiał skapitulować) oraz Tunis (po wylądowaniu w pobliżu miasta armia francuska została zdziesiątkowana przez zarazę). Druga z tych wypraw, nazywana także ósmą krucjatą (ostatnią w dziejach) przyczyniła jedynie się do śmierci zmorzonego przez chorobę Ludwika IX.

Desperackie próby ratowania w drugiej połowie XII wieku resztek fasady istnienia państw krzyżowych na Wschodzie zakończyły się definitywnym niepowodzeniem, kiedy to władzę w Kairze przejęli tzw. mamelucy, którzy w roku 1289 zdobyli Trypolis a w roku 1292 zmusili do kapitulacji ostatnią umowną stolicę Królestwa Jerozolimskiego i zarazem jedyne pozostające wówczas w rękach chrześcijan miasto w Syrii – Akkon. Idea wypraw krzyżowych do Ziemi Świętej zakończyła się bezapelacyjnym fiaskiem po prawie trzech wiekach nieustannych walk pomiędzy chrześcijanami a muzułmanami. Ostatni krzyżowcy opuścili Syrię niezwłocznie po upadku Akki, znajdując następnie schronienie na pobliskim Cyprze, gdzie utrzymali się jeszcze do roku 1426.