Narody bałkańskie - kocioł bałkański - wojna bałkańska

Pod koniec wieku XIX narody bałkańskie znajdowały się pod panowaniem Turków. Chęć zrzucenia jarzma Imperium spotkała się z poparciem państw Europy Zachodniej tj. Francja czy Wielka Brytania. W kwestię bałkańską angażowała się również Rosja. Teren Bałkan zamieszkany był głównie przez narody słowiańskie, które jednak były znacznie zróżnicowane pod względem religijnym. I tak Chorwaci byli katolikami, Serbowie wyznawali prawosławie, natomiast Bośniacy byli muzułmanami. Osobną grupę tworzyli również Albańczycy, którzy nie byli słowianami.

Pierwsza na niepodległość wybiła się Serbia. Działo się to przy wsparciu Austro-Węgier oraz Rosji, które liczyły na osłabienie Imperium Tureckiego. Również z pomocą państw zachodnich i Rosji w roku 1830 powstała Grecja. Pierwsze wielkie przesilenie w kwestii bałkańskiej nastąpiło w latach 70-tych. XIX w. Antytureckie powstanie w Hercegowinie szybko zamieniło się w regularną wojnę, w której, naprzeciw Turkom stanęli jeszcze Bułgarzy, Serbowie i Czarnogórcy, a od 1877 również Rosjanie.

Walki zakończył pokój podpisany w III 1878 roku w San Stefano. Rumunia i Bułgaria zyskały niepodległość, a ta ostatnia miała zmienić się w Wielką Bułgarię pod skrzydłami Rosji. Zaniepokojeni rosnącymi wpływami Rosji na Bałkanach państwa zachodnie zorganizowały kongres w Berlinie pod przewodnictwem Bismarcka. Ustalono tam, iż Bułgaria zostanie zmniejszona, Serbia, Czarnogóra i Rumunia staną się państwami niepodległymi, a Bośnia i Hercegowina znajdzie się pod protektoratem Austro-Węgier. Niezadowoleni z tej ostatniej decyzji Serbowie weszli w sojusz z Rosją, która popierała ideę zjednoczenia słowian bałkańskich pod przywództwem serbskim. Austro-Węgry, wobec takiego układu, czuły się zagrożone. W roku 1908 dopuściły się one zaanektowania Bośni i Hercegowiny. Nie spotkało się to jednak ze zbrojnym oporem strony serbsko-rosyjskiej, tylko dlatego, iż kraje te w tamtej chwili były za słabe, aby rozpoczynać konflikt. Ponadto II Rzesza popierała politykę Austro-Węgier.

Pierwsza wojna bałkańska wybuchła w roku 1912. Zawiązała się tzw. Liga Bałkańska zrzeszająca Grecję, Serbię, Bułgarię i Czarnogórę, która następnie zaatakowała Turcję. Atak zakończył się powodzeniem i ta ostatnia została wyparta z Europy. Największe tereny  zdobyła Bułgaria. Utworzone zostało również państwo albańskie będące przeciwwagą dla Serbii. Wyżej wymienione postanowienia pokoju w Londynie nie uspakajały jednak sytuacji ponieważ niemalże natychmiast rozpoczęła się II wojna bałkańska. Tym razem przeciwko rosnącej w siłę Bułgarii wystąpiły Serbia i Grecja poparte również przez Rumunię, Czarnogórę i Turcję.

Koalicja pokonała Bułgarię, która musiała zrzec się części swojego terytorium na rzecz Rumunii, Turcji, Grecji i Serbii. Tym samym niepokojąco dla Austro-Węgier wzrosła rola Serbów. Gdy w roku 1914 Serb Gavril Princip, dokonał zamachu na arcyksięcia Ferdynanda w Sarajewie, Austro-Węgry przystąpiły do wojny z Serbią, która poparta została przez Rosję. W efekcie zawiązania kolejnych sojuszy doprowadzono ostatecznie do wojny na skale globalną.