Egipt - organizacja państwa

Władze Egiptu, niemalże przez cały okres starożytności, aby zapewnić sprawne funkcjonowanie państwa, musiały wykazywać się pomysłowością oraz zdolnościami organizacyjnymi. Za względu na niezwykle ciężkie warunki panujące na tym terenie nawet zagwarantowanie absolutnego minimum do przeżycia wymagało wielkich wysiłków.

W Egipcie zatem większość przedsięwzięć łączyło się z pracami na wielką skalę, w które angażowane były całe masy ludzi. Podstawą było zbudowanie i utrzymanie sieci irygacyjnych - konstruowano tamy, systemy melioracyjne, zamieniano tereny bagienne na obszary rolne. Konieczność koordynowania prac o charakterze irygacyjnym wzdłuż całej doliny, przyniosła również skutki polityczne. Przyspieszony bowiem został proces kształtowania się państwa o niezwykle dużym terytorium. Kolejnym dowodem na znakomitą organizację i dyscyplinę są rzecz jasna egipskie piramidy - monumentalne budowy wzniesione w okresie niezwykle prymitywnej techniki.

Na pierwszym etapie tworzenia się państwowości wyłoniły się organizmy o dosyć ograniczonym zakresie terytorialnym w Górnym i Dolnym Egipcie. Utworzenie jednolitego państwa miało dokonywać się stopniowo poprzez podbój Dolnego Egiptu, przez prymitywniejszą cywilizację Górnego. Ostatecznie, około roku 3000 p.n.e. cały Egipt znalazł się pod zwierzchnictwem jednego władcy.

Na czele aparatu decyzyjnego stał faraon. Dzierżyło on w rękach władzę o charakterze typowo despotycznym - legitymizacja jego rządów posiadała podstawy religijne. W początkach dziejów Egiptu byli oni uważani za żyjące bóstwa, później obraz ten został lekko zmodyfikowany - widziano w nich synów boga Re, którzy po śmierci sami nabierali cech boskich.

Sprawowanie zwierzchnictwa na terenie tak rozległego państwa nie możliwe byłoby bez rozwiniętego aparatu urzędniczego. To właśnie urzędnicy dbali o interesu władcy w poszczególnych okręgach. O wszelkich mianowaniach decydował sam faraon. Oprócz organizowania i doglądania prac budowlanych urzędnicy mieli również za zadanie kontrolować szereg innych dziedzin, głównie gospodarczych. Należało do nich określenie wielkości i rodzaju upraw, organizowanie wypraw handlowych poza granice kraju, czy przygotowanie ekspedycji na pustynię po kamień, złoto i miedź.

Uprawą ziemi zajmowali się chłopi pozostający pod opieką władcy - ziemie należały bowiem do niego. W rzeczywistości jednak zarząd nad nimi sprawowali urzędnicy lub duchowni. W Egipcie istniała również grupa zamożnych posiadaczy ziemskich. Niewolnictwo natomiast w państwie tym miało charakter wysoce marginalny (pochodzili głównie spoza kraju, z Azji i z wnętrza Afryki).

Początkowo wszystkie zabiegi rytualne związane z kultem religijnym leżały w gestii urzędników. Z czasem jednak wzrosła rola i znaczenie kapłanów - ludzi poświęcających się służbie bogom. Żyjący w świątyniach kapłani nie tworzyli jednak zwartej grupy społecznej. Jako że kult w owych czasach był bardzo kosztowny niezbędnych środków do zjednania sobie bóstw dostarczał sam faraon ( ofiarował m.in. zboże, bydło, niewolników i kosztowne przedmioty). Z racji podporządkowania życia doczesnego życiu po śmierci, kapłani byli ludźmi cieszącymi się dużym szacunkiem wśród mieszkańców Egiptu.