Kryzys naftowy 1973-1975 - Kryzysy naftowe na świecie

Kryzysy naftowe w gruncie rzeczy nie maja zbyt wiele wspólnego z problemami w procesie wydobywania ropy naftowej. U podstaw każdego takiego przesilenia leży bowiem konflikt polityczny.

Pierwszy poważny kryzys naftowy datowany jest na lata 1973-1975 i wiązał się z niepowodzeniem państw arabskich w czasie wojny Jom Kippur. W zemście za poparcie udzielone przez państwa Zachodu na czele ze Stanami Zjednoczonymi Izraelowi członkowie OPAC postanowili obniżyć swą produkcję ropy, podnosząc jednocześnie jej cenę. Ponieważ podwyżki następowały kilkakrotnie cena ropy została tak mocno wywindowana, że główni jej odbiorcy znaleźli się w poważnych tarapatach. Gospodarki wysokorozwinięte bazowały bowiem na tym surowcu i wszelkie przerwy w dostawach niekorzystnie odbijały się na ekonomii. Cierpiała głównie Europa Zachodnia (w 80% zaopatrywana przez Bliski Wschód) oraz Japonia (w 90%). Paradoksalnie USA, w początkowym okresie, nie zostało zbyt dotkliwie ukarane. Tym niemniej pierwszy raz od czasu zakończenia II wojny światowej załamała się koniunktura gospodarcza. Wyrost cen paliw przyniósł podwyżki wyrobach gotowych, a także innych surowców i żywności. Gwałtownie zwiększało się tempo inflacji. Fatalnie prezentowały się również wskaźniki bezrobocia.

Reakcja państw na kryzys w dużym stopniu uzależniona była od notowanych strat. Właśnie dlatego znacznie bardziej kompromisowe stanowisko zajmować zaczęły państwa europejskie, które stopniowo wycofywały swe poparcie dla Izraela.

Znamienne jest, że osłabienie gospodarcze Zachodu spowodowało odprężenie zimnowojenne i zmusiło skłócone blokado podjęcia rozmów. Koniunktura poprawić się miała w drugiej połowie dekady.

Kolejny poważny kryzys naftowy nastąpił w momencie, gdy uporano się z pierwszym. Rewolucja w Iranie doprowadziła do bardzo poważnego chaosu gospodarczego w kraju, co z kolei odbiło się na eksporcie ropy. Ponadto istotną rolę odegrały względy ideologiczne.  Nowe władze z ajatollahem Chomeinim uznały, że błędem jest sprzedawanie swych „skarbów” wrogim państwom. W efekcie ceny ropy wzrosły o ponad 100%. Mimo to kraje Zachodu nie znalazły się w równie poważnym jak kilka lat wcześniej kryzysie. Państwa te ucząc się na błędach potrafiły przygotować się na taką ewentualność i w momencie zagrożenia, niemal natychmiast zadziałały odpowiednie instytucje. Inaczej sytuacja wyglądała w krajach rozwijających się, które nie wykształciły do tej pory odpowiednich zabezpieczeń.
Do pewny zaburzeń na rynku surowców doszło również w roku 1991, w czasie akcji „Pustynna Burza”. Tym razem odpowiednia „profilaktyka” wraz z szybką reakcją (limitowanie paliw, zwiększenie wydobycia własnego, zmniejszenie zapasów) znacząco złagodziły kryzys, który dla szeregowych obywateli nie okazał się bardzo uciążliwy.

Do innych, mniejszych problemów z ropą naftową dochodziło również w latach: 1956 (wojna Suezka), 1980 (wojna iracko-irańska) 1990 (inwazja na Kuwejt).