Powstanie w getcie - przyczyny powstania w getcie warszawskim

W utworzonym jesienią roku 1940 getcie warszawskim znajdowało się około 60 tys. ludzi pochodzenia żydowskiego. Zamknięci początkowo nie przeczuwali, co ma się z nimi stać. Gdy z czasem dochodziło do nich coraz więcej informacji na temat Żydów wywiezionych do obozów koncentracyjnych, ludzie ci przyjmowali różne postawy. Powszechniejsza jednak stawała się wola walki, nawet jeśli miałaby się ona skończyć niepowodzeniem.

Chęć czynnej walki leżała u podstaw powołania specjalnych organizacji. Już w roku 1939 powołano do życia Żydowski Związek Bojowy składający się z byłych żołnierzy Wojska Polskiego. Trzy lata później zawiązała się w getcie Żydowska Organizacja Bojowa. Jej cel był jasny – przygotowanie mieszkańców getta do walki z hitlerowskimi oprawcami. Najtrudniejszą kwestią było jednak wyposażenie ludzi w broń, bowiem pomoc ze strony Armii Krajowej była niewystarczająca. W chwili wybuchu stojący na czele ŻOB-u Mordechaj Anielewicz dysponował zaledwie 500 w miarę przeszkolonymi osobami.

Do realizacji uchwalonej w lutym 1943 roku decyzji przystąpiono dwa miesiące później. Rozpoczęcie powstania przez ludność getta początkowo zupełnie zaskoczyła siły niemieckie, przez co zmuszone one zostały do odwrotu. Kolejna ofensywa, którą dowodzić miał Jurgen Stroop, była już znaczenie lepiej przygotowana – wykorzystano artylerię i czołgi. Wciąż jednak mieszkańcy getta nie zamierzali się poddawać. Walka toczyła się dzień i noc przez kilka tygodni. Z biegiem czasu, za sprawą przytłaczającej siły i bezwzględności, hitlerowcy zyskiwali coraz większą przewagę. 8. maja 1943 w jednym z bunkrów otoczeni zostali przywódcy ŻOB wraz z Mordechajem Anielewiczem. Nie chcąc poddać się Niemcom, popełnili samobójstwo. Tydzień później, 16. maja, Stroop zameldował, że getto przestało istnieć. Zdecydowana większość obrońców poległa. Ci, którym udało się wydostać, mogli liczyć jedynie na pomoc ze strony Polaków, zwłaszcza Żegoty (Rada Pomocy Żydom).

W czasie samych walk po stronie niemieckiej odnotowano straty na poziomie kilkuset osób. Po stronie obrońców bilans był znacznie bardziej dramatyczny. Zginęło około tysiąc powstańców, a kolejnych 6 tys. cywilów poniosło śmierć w pożarach i pod gruzami. Reszta przetransportowana została do obozu zagłady w Treblince.