Stanisław Konarski - biografia, życiorys

Stanisław Konarski (1700-1773), wł. Hieronim Franciszek Konarski herbu gryf, imię zakonne Stanisław - pisarz, publicysta, członek zakonu pijarów i założyciel Collegium Nobilium (1740).

Stanisław Konarski urodził się 30 września 1700 w Żarczycach Dolnych. Pochodził z rodziny szlacheckiej, jego matką była Helena z Czermińskich, natomiast ojciec Jerzy pełnił funkcję kasztelana zawichojskiego. Stanisław Konarski stracił rodziców we wczesnym dzieciństwie. Po ich odejściu zaopiekował się nim wuj, Antoni Czermiński. W roku 1709 został przyjęty do kolegium pijarskiego w Piotrkowie Trybunalskim. Po zdobyciu podstawowej wiedzy w 1715 r. wstąpił do zakonu pijarów i śladem braci Antoniego i Ignacego rozpoczął nowicjat w Podolińcu. Śluby zakonne Stanisław Konarski złożył w 1917. Specjalizował się w naukach humanistycznych, uczył składni i poezji, a innymi jego zajęciami były studia poświęcone filozofii i praca katechetyczna. W 1722 władze zakonu wysłały go do Warszawy, gdzie w tamtejszym kolegium pijarów miał nauczać retoryki. W tym okresie nabrał wprawy w oracji i wygłaszał liczne kazania. Niedługo po przyjeździe do Warszawy napisał cykl wierszy do Matki Boskiej stylizowanych na twórczości Macieja Kazimierza Sarbiewskiego.

Stanisław Konarski postanowił w 1725 wyjechać do Rzymu, powodem byłon rozgoryczenie wiedzą, którą nabył do tej pory. W wyjeździe pomaga mu wuj, Jan Tarło. Po ukończeniu rzymskiego Collegium Nasarenum kontynuował studia m.in. w Niemczech i Francji. Po śmierci Augusta II wspierał Stanisława Leszczyńskiego, byłego króla Polski. Podróżuje do Paryża w celu uzyskania poparcia dla Leszczyńskiego. Wydaje również kilka dzieł o tematyce politycznej. W czasie swoich podróży poselskich do Francji zapoznaje się ze współczesną myślą filozoficzną, m.in. Locke'a i Rollina.

W roku 1740 Stanisław Konarski zakłada w Warszawie Collegium Novum, które rok później przekształca się w Collegium Nobilum. Zadaniem jakie miała spełnić nowa uczelnia wyższa, było wykształcenie nowego pokolenia Polaków, które podjęłoby się przeprowadzenia w Polsce obszernych reform. Była to instytucja z nowoczesnym systemem kształcenia. Collegium Nobilum kładło główny nacisk na nauki przyrodnicze, matematykę, filozofię oraz języki nowożytne, w odróżnieniu od innych placówek, które skupiały się na łacinie oraz
grece. Jednym z wykładowców był Adam Naruszewicz, a w Collegium Nobilum kształcili się m.in. Ignacy Potocki, Stanisław Kostka Potocki oraz Tomasz Kajetan Węgierski.

Po założeniu Collegium Nobilum Stanisław Konarski poświęca się publicystyce. Wydaje m.in. 4-tomowy traktat polityczny  O skutecznym rad sposobie  tworzony w latach 1760 -1763, w którym obnażył błędy ustrojowe oraz stworzył zarys reformy państwowej. Główną tematyką jegoprac były rozważania etyczne. Mowa o kształtowaniu człowieka uczciwego i prawego obywatela to dzieło, w którym Konarski kreśli wzór człowieka. Według autora, człowiek porządny to taki, który kieruje się honorem, nie oszukuje, dotrzymuje słowa i szanuje prawo. Jedynym sposobem na osiągnięcie tych cnót jest wg Konarskiego wiara.

Stanisław Konarski zmarł 3 sierpnia 1773 w Warszawie. Pochowany został w kościele o.o. pijarów przy ul. Długiej. Po powstaniu listopadowym prochy Stanisława Konarskiego i innych pijarów zostały usunięte przez Rosjan, którzy przekazali kościół Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej. Prochy Stanisława Konarskiego spoczęły na Cmentarzu Powązkowskim, jednak dokładne miejsce pochówku nie jest znane. Ignacy Krasicki jest autorem utworu Nagrobek Stanisławowi Konarskiemu, Scholarum Piarum, poświęconego Stanisławowi Konarskiemu:

„Ten, co pierwsze zdziczałe ciął gałęzie wzniosłe
I śmiał ścieszki odkrywać wiekami zarosłe:
Co nauki, co miłość kraiu wzniósł i krzepił,
W cieniu laurów spoczywa, które sam zaszczepił.”