Cystersi – zakon cystersów - założenie zgromadzenia i jego reguła zakonna

Zakon cystersów (łac. Sacer Ordo Cisterciensis) został założony w roku 1098 przez Roberta z Szampanii (później zwanego także Robertem z Molesme) i był wybitnie wzorowany na regule benedyktyńskiej, której to od piętnastego roku życia wiernie służył jego założyciel.

W roku 1075 Robert oraz jego towarzysze uzyskali w końcu od papieża Grzegorza VII pozwolenie na założenie nowego zgromadzenia zakonnego o charakterze . Niezwłocznie przenieśli się oni wówczas do Molesme w Burgundii, gdzie na dzikich i niezagospodarowanych terenach mogli zgodnie ze swoją ideologią wieść skromne, pustelnicze wręcz życie.

Zatwierdzona w roku 1100 reguła zakonna cystersów była, nawet jak na ówczesne czasy bardzo surowa i najogólniej zakładała powrót do pierwotnej ewangelicznej prostoty i życie w ubóstwie, w celu lepszego naśladowania życia oraz uczynków Jezusa Chrystusa. Co do zasady, cystersi mieli bezwzględnie porzucić przywiązanie do jakiejkolwiek formy doczesnego bogactwa, żyć skromnie i przestrzegać surowych obyczajów dnia codziennego oraz w samotności ciszy zgłębiać tajniki wiary chrześcijańskiej. Oprócz tego mieli na własny użytek zajmować się gospodarką oraz uprawą roli.

Niezwykle rygorystyczna reguła cysterska została jednak w roku 1152 złagodzona przez papieża Eugeniusza III, który sam będąc niegdyś cystersem-pustelnikiem, postanowił dokonać w niej pewnych korekt m. in. dopuszczających w określonych okolicznościach tzw. obserwacje, czyli niepraktykowane wcześniej wizyty ludzi ze świata spoza klasztoru.