Upadek Księstwa Warszawskiego - przyczyny i skutki

Powstanie i istnienie Księstwa Warszawskiego było uzależnione od pozycji Napoleona na arenie europejskiej, który na czele wojsk francuskich próbował podporządkować sobie maksymalnie dużą część Starego Kontynentu. Nic więc dziwnego, że i kwestia upadku Księstwa Warszawskiego była uzależniona od działań i sukcesów wojsk walczących pod berłem Francji.

W tym czasie Napoleon zajęty był wojną w Hiszpanii. Pragnął odepchnąć od siebie konflikt z Rosją, proponując jej zresztą zacieśnienie sojuszu, a wreszcie prosząc o rękę siostry cara. W zamian za to, car zażądał od Napoleona publicznego ogłoszenia wyparcia się działania na rzecz sprawy polskiej. Ostatecznie skończyło się na tym, iż każda ze stron próbowała przeciągnąć na swoją stronę chętnych do walki Polaków. Aleksander I zaproponował ks. Józefowi by ten przeszedł wraz ze swoim wojskiem na stronę rosyjską, za co Polska miała otrzymać przedrozbiorowe granice. Poniatowski nie zgodził się jednak na te propozycje. W związku z tym, Aleksander I zwrócił się do magnatów litewskich takich jak Michał Ogiński, czy Ksawery Lubecki, proponując im odtworzenie Wielkiego Księstwa Litewskiego. Z drugiej zaś strony, w podobnej sprawie działali Francuzi, rozpuszczając plotki o tym m.in. iż Hieronim Bonaparte został wyznaczony na polskiego króla.

Sprawa została postawiona nieco jaśniej wraz z przekroczeniem Niemna w czerwcu 1812 roku, kiedy to Napoleon ogłosił rozpoczęcie tzw. „drugiej wojny polskiej”. Jednocześnie za jego poleceniem w Warszawie zwołano sejm nadzwyczajny, który ogłosił przywrócenie do życia Królestwa Polskiego.

Jednakże, jak miały pokazać kolejne miesiące, kampania przeciw Rosji miała się okazać dużo trudniejsza, niż zakładał Napoleon. Jego wojska maszerujące dotychczas zwycięskim pochodem przez Europę nie mógł sprostać temu, co czekało ich na terenie Rosji. Zmorzyła ich mroźna zima, do której wojska pod wodzą Bonapartego nie były przygotowane, ani też przyzwyczajone. Tymczasem dla Rosjan owa zima była sprzymierzeńcem.

W walkach tych udział brały m.in. wojska pod dowództwem Józefa Poniatowskiego (V korpus). Już na początku roku 1813 armia rosyjska wkroczyła na ziemie Księstwa Warszawskiego, a Poniatowski był zmuszony wycofać się ze swoimi wojskami do Krakowa.

Wraz z porażkami na froncie, arystokracja ze sfer rządzących skierowała swój wzrok i umysły na orientację rosyjską. Próbowano zresztą wywierać naciski na księcia Józefa Poniatowskiego, by i ten zmienił front myślenia, jednakże książę zdawał się być niewzruszony. Zresztą trzymała go przysięga, której zamierzał do końca dochować wierność, okupując to wreszcie życiem, ginąc w walkach, osłaniając francuski odwrót w trakcie przeprawy przez rzekę zwaną Elstera (miało to miejsce 18 października 1813 roku).

Jak już wspomniałem, przetrwanie Księstwa Warszawskiego uzależnione było od siły i pozycji Napoleona. Gdy ten pokonywał w kolejnych bitwach zaborców Polski - odradzały się nadzieje na niepodległą Rzeczpospolitą. Jednak wraz z porażkami, których wojska francuskie doznawały w marszu na Moskwę, kres tego na wpół samodzielnego państwa był coraz bliższy. Bez Napoleona i jego zwycięstw Polska nie mogła się odbudować, a czas który otrzymała od cesarza Francji był nazbyt krótki by się umocnić i zbudować trwałe i silne państwo. Zresztą o losie Księstwa Warszawskiego zdecydować miały państwa ościenne, które w trakcie kongresu wiedeńskiego zadecydowały o podziale tego państwa, a z jego resztek ustanowiono Królestwo Polskie, połączone w unii personalnej z carami Rosji (wówczas Aleksandrem I), a także o powołaniu do życia Wolnego Miasta Krakowa, które pod wspólną kuratelą Rosji, Austrii i Prus miało stanowić pewną namiastkę polskiej autonomii.