Gabriel Narutowicz - biografia, życiorys

Gabriel Narutowicz, pierwszy prezydent II Rzeczypospolitej Polskiej, urodził się w Teleszach na Żmudzi w 1865 roku. Jego rodzina miała pochodzenie szlacheckie i głębokie patriotyczne tradycje. Jan Narutowicz za walkę w powstaniu styczniowym trafił na rok do więzienia. Zmarł niedługo po urodzeniu syna. Dzieciństwo młodego Gabriela ukształtowała więc jego matka, Wiktoria ze Szczepkowskich. Była kobietą wykształconą i wpoiła synowi zamiłowanie do filozofii oświecenia. Aby uniknąć postępującej na Żmudzi rusyfikacji, rodzina przeniosła się do łotewskiej Lipawy, w której Narutowicz ukończył gimnazjum. Studia wyższe rozpoczął w Petersburgu na Wydziale Matematyczno-Fizycznym, ale nie ukończył ich z powodu choroby. Od 1887 do 1891 roku kształcił się na Politechnice z Zurychu. W 1895 roku przyjął obywatelstwo szwajcarskie.

Nie mógł powrócić do Polski z powodu pomocy, której udzielał Polakom represjonowanym przez carat oraz działalności w partii Proletariat. W Szwajcarii rozwijał się zawodowo. Od 1895 roku pełnił funkcję dyrektora sekcji regulacji Renu. Na polu inżynierii osiągał ogromne sukcesy – jego prace zostały wyróżnione na Wystawie Międzynarodowej w Paryżu w 1896 roku. Jest również uważany za pioniera elektryfikacji Szwajcarii. Największym dziełem Narutowicza była elektrownia w Muhlebergu. Jako ekspert, w latach 1913-1919 pełnił funkcję dziekana na Politechnice w Zurychu. Podczas trwania I wojny światowej aktywnie angażował się w działalność Szwajcarskiego Komitetu Generalnego Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce. W tym czasie zaczął sympatyzować z koncepcjami politycznymi Józefa Piłsudskiego. W 1919 roku na jego zaproszenie przybył do kraju. W 1920 roku został mianowany ministrem robót publicznych, z racji swoich kwalifikacji pełnił tą funkcję w rządach, m.in. Władysława Grabskiego, Wincentego Witosa oraz Antoniego Ponikowskiego. W 1922 roku został ministrem spraw zagranicznych, do jego największych zasług podczas sprawowania tego urzędu zaliczyć trzeba reprezentowanie Polski na konferencji w Tallinie oraz wzmocnienie sojuszu z Rumunią.

W 1922 roku jego kandydaturę na urząd prezydenta wysunął PSL „Wyzwolenie”. Decyzja ta była dużym zaskoczeniem dla opinii publicznej. Piłsudski odradzał Narutowiczowi start w wyborach. Narutowicz jednak zdecydował się wziąć w nich udział. Kolejne tury nie przynosiły rozstrzygających wyników. W piątej turze pozostali Gabriel Narutowicz i Maurycy hrabia Zamoyski. Ostatecznie wybory wygrał Narutowicz, o jego zwycięstwie przesądziły głosy lewicy i mniejszości narodowych. Wyniki głosowania zbojkotowała prawica, która rozpoczęła przeciwko niemu nagonkę prasową. Narutowicz został oskarżony między innymi o ateizm, związki z Piłsudskim i masonerią. Na warszawskie ulice wyszły tłumy popierające bojkot prawicy. Pomimo protestów Gabriel Narutowicz został zaprzysiężony 11 grudnia 1922 roku.

Prezydenturę rozpoczął od spotkania z kardynałem Aleksandrem Kakowskim, które miało uspokoić nastroje społeczne i odebrać argumenty prawicy. Urząd prezydencki dane mu było sprawować jedynie przez pięć dni. 16 grudnia 1922 roku Gabriel Narutowicz zginął z rąk zamachowca, fanatycznego nacjonalisty Eligiusza Niewiadomskiego.