Unia lubelska - przyczyny, skutki

Jednym z podstawowych zadań ruchu egzekucyjnego było ściślejsze zespolenie Litwy z Koroną. Szlachta litewska była również zainteresowana takim posunięciem. W styczniu 1569 r. rozpoczął obrady sejm w Lublinie, który obradował aż do lipca 1569 r. Problemem była kwestia związku Korony z Litwą w sprawach administracyjnych i strukturalnych. 1 lipca akt unii został wydany przez sejm koronny i litewski, a 4 lipca został zatwierdzony przez Zygmunta Augusta. Doszło do zacieśnienia stosunków polsko-litewskich. Król Polski wcielił do Korony Podlasie, Wołyń, Podole i Kijowszczyznę.

Unia lubelska normowała prawne konsekwencje dla obu państwa - Korony i Litwy. Połączone państwa otrzymały nazwę Rzeczpospolita Obojga Narodów. Ustanowione zostały wspólne - król, sejm i senat i polityka zagrniczna. Wprowadzono również jednolitą monetę. Odrębne natomiast pozostały urzedy, skarby i wojsko wraz z sądownictwem. Unia lubelska przekształciła unię personalną w unię realną Litwę i Koronę.

Litwa i ziemie ruskie były słabo zasiedlone, toteż sprzyjało to formie osiedlania się polskiej szlachty na tych terenach. Dodatkowo historycy dostrzegają implikacje unijne do dnia dzisiejszego. Unia miała poważne i mocne konsekwencje w kwestiach kulturowych. Litwa dzięki unii zbliżyła się do Europy. Unia lubelska sprawiła, że Rzeczpospolita Obojga Narodów (bo tak nazywano sojusz Polski z Litwą) coraz bardziej wikłała się w sprawy dotyczace wschodu, co z kolei wiązało się w przyszłości z konfliktem moskiewskim. Dla niektorych badaczy, unia lubelska przyczyniła się późniejszego zainteresowania się Polską przez mocarstwa zachodnie jak i Rosję. Przede wszystkim, unia lubelska normowała kwestie prawne, które wcześniej były kłopotliwe do przezwyciężenia.

W 1569 r. w Lublinie zapadły ważne postulaty: zadecydowane o wyborze wspólnego dla Korony i Litwy monarchy, ustalono wspólny sejm i wspólną politykę zagraniczną. Kolejną kwestią było scalenie szlachty. Nastapiła polonizacja szlachty litewskiej, która wcześniej żyła na zupełnie innych, odrębnych zasadach. Litwa oficjalnie otworzyła się na Europę, przyjęła za pośrednictwem Rzeczypospolitej formę organizacyjną urzędów i unowocześniła swoje skostniałe dotychczas struktury administracyjne.