Koniec dynastii Jagiellonów w Europie Środkowo-Wschodniej - wojna turecko-węgierska (1526 r.)

W roku 1520 władzę nad potężnym i ciągle rosnącym w siłę Imperium Osmańskim po śmierci Selima I Groźnego przejął jego syn Sulejman II, nazwany przez potomnych Wspaniałym. Był on zwolennikiem prowadzenia wzorem swoich poprzedników ekspansywnej polityki zaborczej względem sąsiednich państw. Już w roku 1521 pierwszym celem jego podbojów na Bałkanach stało się terytorium południowych Węgier. Po krótkotrwałych oblężeniach w ręce tureckie wpadły kluczowe dla dalszego marszu na północ graniczne twierdze: Belgrad, Szabac i Zemun.

W tym czasie w państwie węgierskim trwały wewnętrzne waśnie i spory pomiędzy możnymi i szlachtą o sprawowanie faktycznej władzy w imieniu małoletniego Ludwika II Jagiellończyka, które to uniemożliwiły konsolidację w obliczu zagrożenia tureckiego. Klęska z roku 1521 nie przyczyniła się do ogólnokrajowej mobilizacji, wojsko wciąż pozostało słabo opłacane, a jego liczebność nie gwarantowała żadnego zabezpieczenia przed agresywnym sąsiadem z południa.

W roku 1526 sułtan Sulejman II zdecydował się wykorzystać niepowtarzalną okazję opanowania rozległych terytoriów słabego jak nigdy Królestwa Węgierskiego. Jego olbrzymia armia, licząca kilkadziesiąt tysięcy świetnie wyszkolonych żołnierzy, uderzyła na dotychczasową granicę turecko-węgierską. Wobec wyjątkowej nieudolności dowódców królewskich oraz niewielkiej wartości bojowej, jaką przedstawiała węgierska armia, Turcy praktycznie nie napotkawszy większego oporu, pustoszyli kolejne ziemie. Bez problemu sforsowany został Dunaj (Petervarad, ostatnia twierdza broniąca rzeki skapitulowała już na początku kampanii) i droga do stołecznej Budy stanęła przez wojskiem Sulejmana II otworem. Naprzeciw wyszła im o wiele mniej liczna armia węgierska dowodzona osobiście przez niedoświadczonego króla Ludwika II, która liczyć mogła do ok. 30 tys. żołnierzy. Do spotkania obu armii doszło pod Mohaczem w dniu 29. sierpnia 1529. W trwającej zaledwie kilka godzin bitwie obrońcy zostali wręcz rozgromieni – połowa Węgrów zginęła na polu bitwy, a reszta dostała się do niewoli tureckiej. Sam król zginął w czasie chaotycznej ucieczki i przeprawy przez potok Csele.

Pozbawiony centralnego dowodzenia, rozbity wewnętrznie kraj stał się nadspodziewanie łatwym łupem dla wojsk tureckich – sam sułtan nie mógł się nadziwić, że opanowanie tak rozległego i dobrze prosperującego kraju przyszło mu z taką łatwością. Ostatecznie w dniu 8. września roku 1526, wobec biernej postawy Jana Zapolyi i jego wojsk, wojska Sulejmana II zajęły Budę. W ten sposób nieformalnie zakończyła się błyskawiczna kampania turecka na Węgrzech, która w zaledwie kilka miesięcy położyła kres okresowi świetności dynastii Jagiellonów w Europie Środkowo-Wschodniej i rozpoczęła długotrwałą wojnę domową o sukcesję po zmarłym królu. Sulejman II wkrótce po opanowaniu stolicy wycofał się ze swoim wojskiem do Azji Mniejszej na wieść o tamtejszych lokalnych zamieszkach.