Generał Franco - rządy w Hiszpanii

Trzyletnia wojna domowa, jaka miała miejsce w latach 1936-1939 w Hiszpanii, zakończyła się zwycięstwem obozu nacjonalistycznego i pełnia władzy skupiona została w rękach gen. Francisco Franco. Przywódca ten dzierżył swe stanowisko przez kolejnych 39 lat, w czasie których Hiszpania przybrała bardzo specyficzne oblicze.

Franco nigdy nie ukrywał swych sympatii względem faszystów, którzy bardzo pomogli mu w zdobyciu władzy. Tym niemniej, w czasie II wojny światowej Hiszpania była państwem neutralnym, a w momencie, gdy klęska państw osi była przesądzona, przeszłą na stronę zwycięską. Dwa lata po wojnie proklamowana został monarchia „katolicka, społeczna, tradycyjna i reprezentacyjna”, która „dokonać” się miała dopiero po śmierci generała.

Całość ówczesnego życia politycznego była wyrazem poglądów Franco, przez co zyskała miano frankizmu. Oprócz konserwatywnych wartości tj. przywiązanie do religii i tradycji, opierał się on na pewnych innowacjach w sferze gospodarczej. Po początkowym okresie stawiania na interwencjonizm ze strony państwa, dyktator zmienił zdanie i skierował państwo na drogę liberalnych reform. Rezultaty zabiegów deregulacyjnych okazały się niezwykle korzystne dla hiszpańskiej gospodarki. PKB rosło w błyskawicznym tempie i kraj ten zyskał pozycję europejskiego lidera w kategorii najszybszego rozwoju. „Hiszpański cud gospodarczy” zapewne nie byłby możliwy, gdyby polityka Franco nie była tak mocno osadzona w pragmatyzmie.

Relacje z innymi państwami też jedynie w małym stopniu opierały się o wyznawaną doktrynę. Ze względu na wyznawane wartości najlepsze stosunki łączyły Hiszpanów z państwami o charakterze konserwatywnym. Dbano ponadto o przyjazne relacje z państwami z Ameryki Południowej oraz państwami arabskimi. Jawny antykomunizm wykluczał jedynie sojusze z krajami zrzeszonymi w bloku socjalistycznym. Zazwyczaj Franco potrafił jednak dostosować swe stanowisko do aktualnych potrzeb. Wspomnieć również należy, że Hiszpania wspierała polskie grupy opozycyjne na zachodzie.

Liberalne i pragmatyczne stanowisko w sprawach gospodarczych i międzynarodowych nie przekładało się bezpośrednio również na społeczne życie w kraju. Frankizm, przez cały okres trwania był doktryną autorytarną, w której istnienie pluralizmu partyjnego oraz klasycznych rządów parlamentarnych było wykluczone. Nacjonalizm, choć nie był tak bardzo afiszowany jak przed wojną, nadal był jednym z głównych fundamentów systemu.

W latach 70-tych władza Franco, z powodu coraz silniejszej opozycji, zaczęła się kruszyć. Aktywne stały się grupy terrorystyczne zrzeszone w ETA, a socjaliści zyskiwali sympatie coraz większej liczby obywateli. Sam Franco, z powodu podeszłego wieku, nie był już w stanie odpierać wszystkich ataków i w roku 1973 zrzekł się stanowiska premiera, zachowując jednocześnie zwierzchnictwo nad wojskiem oraz pełnię władzy, jako regent.

30 października 1975 roku nowym szefem państwa mianowany został Jan Karol. Niecały miesiąc później, 20 listopada, gen. Francisco Franco zmarł. Rozliczenie z frankizmem trwa w Hiszpanii po dziś dzień i wciąż budzi bardzo poważne kontrowersje.