Wojna domowa w Anglii 1640-1649

W Anglii wcześniej niż w innych krajach europejskich zaczęła zanikać struktura charakterystyczna dla społeczeństwa stanowego. Szybciej także nastapił rozkład feudalnego ustroju wsi. Bogacenie się mieszczaństwa i nowej szlachty próbowali ograniczać restrykcyjnymi podatkami i opłatami królowie z dynastii Stuartów. Drogą ograniczenia uprawnień parlamentu Stuartowie zmierzali do rządów absolutnych.

Polityka władców napotkała opór parlamentu, szczególnie Izby Gmin. Narastający konflikt pogłębiały dodatkowo konflikty religijne. Kościół anglikański, którego głową był monarcha, stał się idealnym narzedziem do realizacji planów króla, w opozycji do którego znaleźli się purytanie - angielscy wyznawcy kalwinizmu. Konflikt między Karolem I a parlamentem zaostrzyl się z powodu braku akceptacji polityki wewnętrznej władcy przez parlament. W 1640 r. nie udzielił on królowi poparcia. Był to tzw. Krótki Parlament. W tym samym roku zwołano tzw. Długi Parlament (1640-1653), który zapewnił sobie ciągłość działania i uznał za nielegalne nałożone przez Karola I podatki. Król wobec niekorzystnej sytuacji musiał opuścić Londyn.

W 1642 r. Rozpoczął wojnę z parlamentem. Nabór do armii stojacej po stronie parlamentu rozpoczął Oliwier Cromwell, średniej klasy szlachcic. Armia okrągłych głów, bo tak zwano purytan z parlamentu, odznaczała się karnościa, demokratyzmem i fanatyzmem. Cromwell osiągnął sukcesy w bitwie pod Naseby w 1645 r. Król przegrał wojnę i został więźniem parlamentu, w obrębie którego Cromwell przeprowadził czystkę, usuwając stronników króla. Karol I został oskarżony od zdradę i trybunał skazał go na śmierć. Wyrok wykonano w 1649 r. Wówczas władzę objął Cromwell, a Anglia na moment stała się republiką.