Jarosław Mądry – sylwetka postaci

Jarosław z rodu Rurykowiczów urodził się w roku 978 jako syn wielkiego księcia kijowskiego Włodzimierza I Wielkiego i jego pierwszej żony, Rognedy. Podobnie jak ojciec, Jarosław zmuszony był do walki o tron ruski w momencie jego śmierci. Panując w Nowogrodzie na północy musiał on początkowo uznać zwierzchnią władzę swojego rodzonego brata Świętopełka zwanego Przeklętym, którego władza nad stołecznym Kijowem predestynowała do tytułu wielkiego księcia. W latach 1015-1016 Jarosław toczył bratobójczą wojnę ze Świętopełkiem i ostatecznie zakończył ją zwycięsko, obejmując władzę nad zjednoczonym państwem ruskim. Odsunięty od władzy starszy z braci szybko znalazł sobie protektora w osobie rosnącego w siłę księcia polskiego, Bolesława Chrobrego, który już w roku 1018 zbrojnie stawił się w Kijowie (tzw. pierwsza wyprawa kijowska) i przywrócił na tron pokonanego wcześniej Świętopełka. Jednak stosunkowo szybko pomiędzy sojusznikami doszło do rozdźwięków na tyle silnych, że w roku następnym (po 10-miesięcznej okupacji) Bolesław wycofał się z Kijowa i powrócił do Polski, po drodze przyłączając do swojego państwa Grody Czerwieńskie. Osamotniony Świętopełk ponownie musiał uznać wyższość ambitnego Jarosława i niedługo potem zmarł w niewyjaśnionych okolicznościach.

Wówczas, w roku 1019 Jarosław I oficjalnie objął samodzielne rządy na Rusią Kijowską, która za jego panowania w niedługim czasie stała się mocarstwem na skalę europejską. Do sukcesów nowego księcia w polityce zagranicznej zaliczyć trzeba m. in. zwycięskie wyprawy przeciwko pogańskim Jaćwingom i Litwinom na północy, pokonanie w roku 1036 stanowiących ciągłe zagrożenie Pieczyngów na południowym-wschodzie czy ponowne odebranie osłabionej tarciami wewnętrznymi Polsce Grodów Czerwieńskich. W latach 1043-1046 Jarosław I prowadził nawet zaczepną wojnę z potężnym Cesarstwem Bizantyńskim.

Pozycja Kijowa na arenie międzynarodowej była wówczas wyjątkowo mocna - o księżniczki ruskie zabiegali wówczas wpływowi książęta polscy (Kazimierz Odnowiciel, Bolesław Śmiały) oraz skandynawscy (norweski Harald Hardrade) a także monarchowie Europy w osobach króla Francji Henryka I czy samego cesarza niemieckiego Henryka IV. Dzięki zrównoważonej polityce wewnętrznej Jarosława I, Ruś w pierwszej połowie XI wieku przeżyła okres niebywałego rozkwitu i rozwoju gospodarczego. Dotychczasowe ośrodki handlu i rzemiosła tj. Smoleńsk, Połock, Czernichów czy Perejasław zostały rozbudowane w pokaźne miasta. Powiększone i umocnione zostały także dwie stolice jego państwa - Nowogród i Kijów, który dodatkowo w roku 1037 został wyniesiony do rangi metropolii. Powstawały wówczas najsłynniejsze, średniowieczne, ruskie budowle o charakterze typowo sakralnym tj. Ławra Pieczerska - pierwszy klasztor w podkijowskich jaskiniach nad Dnieprem oraz Katedra Mądrości Bożej w Kijowie. Wielką zasługą panowania Jarosława I, który z czasem otrzymał przydomek Mądry, było ponadto opracowanie i spisanie staroruskich praw zwyczajowych oraz elementów zaczerpniętych z prawodawstwa bizantyńskiego, które zbiorczo nazwane zostały Ruską Prawdą.

Jarosław I Mądry zmarł w roku 1054 a po jego śmierci znakomicie prosperujące państwo ruskie pogrążyło się w wewnętrznych walkach o władzę, czego jedną z głównych przyczyn był testament zmarłego księcia, który wprowadzał na Rusi podział na dzielnice i problematyczną zasadę senioratu.