Armia rzymska - podboje, uzbrojenie, legiony, struktura

Wiadomo, że swoje rozległe terytorialnie państwo i bardzo efektywne podboje, Rzym zawdzięcza swojej armii. To sprawnej organizacji należy przypisać sukcesy armii i fakt, że przez setki lat stanowiła ona postrach Imperium Rzymskiego.

Rzym w swoich szeregach rozróżniał dwa typy wojsk: były to wojska lądowe oraz wojska morskie, zwane również clasis. Choć z pewnością flota była ważnym ogniwem w walkach  odległych, szczególnie zamorskich frontach, to jednak podstawą doktryny wojennej cesarstwa pozostawała armia lądowa.

Podstawową jednostką w armii rzymskiej był legion. Formacja ta składała się z około 4200 – 5000 żołnierzy będących obywatelami cesarstwa oraz od 500 do 1000 żołnierzy pomocniczych nie posiadających takowego obywatelstwa (żołnierzy obcego pochodzenia). Każdy legion dzielił się następnie na tzw. kohorty. Pierwsza kohorta (zwana cohors miliaria) w danym legionie liczyła sobie około 1100 żołnierzy, podczas gdy wszystkie pozostałe (zwane cohortes quingenariae) miały w swoim składzie po około 480 żołnierzy. Każda kolejna kohorta dzieliła się na trzy manipuły, a te z kolei na centurie (każdy manipuł składał się z dwóch centurii), dowodzone przez tzw. centurionów. W szeregach każdej centurii było zwerbowanych około 80 wojowników. W związku z tym można określić, że typowy rzymski legion składał się zwykle z dziesięciu kohort.

W początkowej fazie istnienia Imperium Rzymskiego w wojskach mogli służyć jedynie dobrze urodzeni obywatele państwa. Jednakże z czasem potrzeby rosnącej potęgi przerastały możliwości arystokracji, wkrótce zatem w szeregi armii dopuszczono pozostałe grupy społeczne.

Ważną kwestią było wyposażenie i ubranie wszystkich legionistów w jednakowe uniformy – nie mogło być rozbieżności w uzbrojeniu czy wszelkim wyposażeniu poszczególnych żołnierzy. Jedyną dopuszczalną czy wręcz narzuconą z góry różnicą było stworzenie różnych rodzajów wojsk lądowych (lecz w ramach każdego rodzaju wszyscy posiadali ten sam sprzęt). I tak w szeregach armii cesarskiej mieli swoje miejsce ciężkozbrojni principes, wyposażeni w hełm, tarczę i zbroję oraz krótki miecz i długie oszczepy. Tak zorganizowani żołnierze stanowili podstawę wojsk rzymskich. Obok nich byli również hastati, dokładnie tak samo wyposażeni, jednakże różnica tyczyła się zasobów ludzkich. O ile principes to byli dorośli mężczyźni w pełni sił, o tyle hastati to byli najmłodsi żołnierze w strukturach legionowych. Kolejną grupę stanowili triarii, czyli żołnierze starsi wiekiem, którzy zamiast oszczepów (którymi można było miotać w kierunku wroga), używali długich włóczni (wykorzystywanych jedynie w walce wręcz).

Prócz piechoty w ramach armii rzymskiej służyła także lekkozbrojna jazda. Tworzyli ją przede wszystkim ludzie pochodzący z najbiedniejszych rodzin. Ich ekwipunek podstawowy stanowił hełm, tarcza, miecz oraz dwa oszczepy. Ponadto można też wspomnieć, że nazywano ich velites.

Osobno należy rozpatrywać tzw. korpus jazdy, w ramach którego służyli członkowie trzystu najbogatszych rodzin rzymskich. Korpus ten posiadał również swój swoisty system podziału, inny niż w typowych legionach. Mianowicie dzielił się on na dziesięć turm, z których następnie każda turma rozdzielała się na trzy dekurie.

Bardzo istotną kwestią na polu walki było również wzajemne rozpoznawanie się oddziałów, a także rozpoznawanie swoich funkcji w oddziale – a konkretnie dowódców. By rozwiązać ten problem każdy manipuł (omawiana jednostka podziału legionu) nosił charakterystyczny tylko sobie znak. Znak ten nosił wyznaczony na stałe chorąży. To właśnie po nim legionista mógł się zorientować, gdzie znajduje się jego macierzysty oddział.

Również rozpoznanie funkcyjnych nie stanowiło większego problemu. Wspomniany już chorąży wyróżniał się na tle pozostałych legionistów nie tylko faktem dzierżenia w dłoni znaku konkretnego manipułu, ale i ubiorem. Narzucał on na siebie skórę wilka bądź też ewentualnie innego drapieżnika, zawiązując sobie na piersi jego łapy.

Dla odróżnienia się od tłumu legionistów oficerowie stosowali nieco inne metody. Skoro zwykły żołnierz nosił miecz przywiązany do pasa po prawej stronie ciała, oficerowie przywiązywali go po lewej stronie. Zresztą lubili oni mocować sobie do pasa charakterystyczną osłonę podbrzusza w formie czterech bądź sześciu wąskich skórzanych rzemieni, nabijanych metalowymi suwakami. Warto przy tym zaznaczyć, iż sami oficerowie pochodzili z bogatych rodzin.