Kultura świata arabskiego

Ojcem kultury arabskiej był bez wątpienia Mahomet. Wizja, którą przedstawił swej ludności była syntezą fragmentów dwóch wielkich religii: chrześcijaństwa i judaizmu. Ponieważ Mahomet traktował siebie jako proroka wywodzącego się w prostej linii od Abrahama, w swych naukach dokonywał rozróżnienia między jego interpretacjami a objawieniem boskim, którego miał doświadczać.

Religia, jaka miała za jego sprawą powstać, była konsekwentnie monoteistyczna - jedynym Bogiem jest Allach. Wierny zobligowany jest natomiast do wypełnienia obowiązków, na które składa się wyznanie wiary, modlitwa odmawiana z twarzą zwróconą ku Mekce, jałmużna, post oraz pielgrzymka do świętego miejsca (Mekki).O ile założenia islamu są dosyć klarowne to, z powodu typowej dla tekstów religijnych tamtych czasów niekonsekwencji, uściślenie doktryny napotyka na niemałe trudności.

Tym niemniej islam, jako wyznanie względnie uniwersalne, jest religią o olbrzymim oddziaływaniu, o czym przekonać się miał już sam prorok Mahomet. Religia ta szybko zakorzeniła się zarówno wśród warstw niższych, jak i rodów bogatszych, a moment udania się na „emigrację” proroka (622 r.) uznany został później za początek kalendarza muzułmańskiego. Niewątpliwym sukcesem Mahometa była zwycięska walka o zjednoczenie plemion arabskich, które pod koniec jego życia miały stworzyć państwo obejmujące cały Półwysep Arabski.

Państwo Arabskie, kierowane po śmierci Mahometa przez jego „następców” - kalifów, miało charakter wybitnie ekspansywny. W krótkim czasie wyprawy arabskie zbliżyły się do granic Chin, zajęły Afrykę Północną i Hiszpanie i zagrażały Konstantynopolowi. Pochód w głąb Europy udaremniony został dopiero w Galii (zwycięstwo Karola Młota pod Poitiers). Podbój nie miał jednak typowego charakteru „barbarzyńskiego” - wręcz przeciwnie, Arabowie wykazywali się dużą tolerancją względem chrześcijan i żydów, uważając ich za ludu spokrewnione w sensie religijnym. Nie była to z reszta żadnego rodzaju anomalia, ponieważ poziom cywilizacji arabskiej nie tylko nie odstawał od europejskiej, ale pod wieloma względami nawet ją przewyższał.

Świat arabskich miast był światem zdecydowanie bogatszym niż typowo wiejska Europa. Pomimo różnorodności plemiennej występującej w obrębie państwa kalifów, kultura arabska stopniowo dążyła do jednolitości, czego najlepszym przykładem jest powszechność języka arabskiego.

Sama w sobie kultura ta była mozaiką tradycji ludów starożytnych. Szczególne zainteresowanie Arabowie wykazywali grecką filozofią, medycyną, matematyką czy astronomią. Dzięki przekładom na język arabski zachowały się pisma, które w języku oryginalnym uległy zniszczeniu (jak w przypadku Arystotelesa). Niewiele słabsze oddziaływanie na potomków Mahometa miały tradycje indyjskie. Natomiast obyczaje czy stroje były silnie zakorzenione w rodzimych, irańskich wzorach.

Łącząc bardzo odległe tradycje, kultura Arabów spowodowała zbliżenie się cywilizacyjne ludów bardzo odległych geograficznie.