Filip II Macedoński - panowanie w Macedonii i Grecji

Macedonia była państwem leżącym w północno-wschodniej części półwyspu Bałkańskiego. W okresie wojen perskich dostała się ona pod panowanie Kserksesa i wzięła udział w walkach z Grekami. Po porażce najeźdźców została wyzwolona, jednak borykać się musiała z różnego rodzaju konfliktami wewnętrznymi i zewnętrznymi.

Istotny przełom w dziejach Macedonii stanowiło panowanie Filipa II, który ogłoszony został królem w roku 359 p.n.e. Przede wszystkim udało mu się zabezpieczyć granice kraju przed niebezpieczeństwami i zlikwidować dzielnicowe księstwa plemienne. W efekcie powstało zjednoczone państwo macedońskie z dużymi aspiracjami na przyszłość. Będąc świadomym potencjału swego państwa, Filip rozpoczął realizację bardzo ambitnego przedsięwzięcia, jakim było zapewnienie sobie zwierzchnictwa nad państwami greckimi.

Okoliczność były sprzyjające. Ateny, zaangażowane w liczne wojny, nie były w stanie reagować i Macedonia przystąpiła do stopniowego podboju kolonii greckich należących do Związku Morskiego. Brak interwencji ze strony Aten Filip odebrał jako kapitulację i nie zaprzestawał prowadzenia polityki ekspansywnej. Zajęcie kopalń złota w górach Tracji pozwoliło mu dokonać całościowej reorganizacji armii, której siła bojowa uległa zwielokrotnieniu (armia oparta o ciężkozbrojną falangę oaz konnicę). Dysponując taką armią, Macedonia wywierała coraz większy nacisk na stronę grecką. Szerzące się wśród greckiego chłopstwa nastroje filomacedońskie były niemalże zaproszeniem do zbrojnej interwencji (biedota liczyła, że nowy władca weźmie ich w obronę). W roku 352 Filipowi udało się rozbić armię fokejską i Tesalia włączona została w jego strefę wpływów, co było o tyle ważne, że dysponowała ona świetną jazdą.

Następnie Filip, nie mogąc kontynuować marszu w głąb Grecji, skierował się w kierunku głównej kolonii greckiej na Półwyspie Chalkidyckim – Olintowi. Miasto to w roku 348 zostało doszczętnie zniszczone. Pomimo, iż fakt ten wywołał niemałe oburzenie w Atenach, państwo to wciąż nie było gotowe do kontrofensywy. Innym czynnikiem spowalniającym była działalność w Atenach obozu promacedońskiego, który pod wodzą Ajschinesa, skutecznie paraliżował wszelkie decyzje. Ostatecznie Ateny zdecydowały się na podpisanie pokoju z Filipem, który potwierdził swe zwierzchnictwo na zajętych terenach.

W roku 340 Demostenesowi, wielkiemu patriocie ateńskiemu, udało się doprowadzić do zawiązania Związku Helleńskiemu przeciw Filipowi. Wojna, która w skutek tego wybuchła początkowo przebiegała pod dyktando sił ateńskich, udało się bowiem odeprzeć Filipa spod Bizancjum, które miało być jego kolejną zdobyczą. Na tym jednak skończyły się sukcesy Związku. Macedonia zebrała siły i wtargnęła do Gracji, aby w roku 338 p.n.e. pod Cheroneą zwyciężyć połączone armie Aten i Teb (decydujące natarcie przeprowadził Aleksander – następca Filipa).

Władca macedoński narzucił państwom greckim obowiązek utrzymania federacji, na czele której stanął. Zagwarantował jednocześnie jej członkom niezależność w sprawach wewnętrznych – polityka zewnętrzna podporządkowana była jego planom (przede wszystkim uwzględniały one atak na Persję). Król jednocześnie dbał o to, aby władze w podległych mu miastach sprawowali przychylni mu politycy.

Zwycięstwo pod Cheroneą otworzyło okres hegemonii Macedońskiej, która wzmogła się jeszcze za czasów Aleksandra Macedońskiego.