Komunizm w Rosji (do 1939 roku) - komunizm wojenny

Kluczową różnicą między komunizmem i równie totalitarnym faszyzmem był fakt, iż ten pierwszy zbudowany został na niezwykle mocnym fundamencie ideologicznym. Celem dynamicznie funkcjonującego ruchu, którego ojcami byli Karol Marks i Fryderyk Engels, było stworzenie na ziemi Królestwa równości i wolności. Choć idee te były niezwykle szczytne i ogromnie nęcące, to efekty działań komunistów okazały się opłakane.

Pochód w kierunku komunizmu rozpoczął się po zwycięstwie rewolucji bolszewickiej w roku 1917 w Rosji. Od tego momentu rozpoczęto budowę nowego modelu państwa i ustroju społeczno-gospodarczego, który miał gwarantować niebywały skok cywilizacyjny. Przeszkód jednak nie brakowało – obrona nabytej władzy przed kontrrewolucją „białych” i desantem wojsk alianckich oznaczała pogrążenie kraju w morderczej wojnie domowej. Szczególna sytuacja wewnętrzna wymagała odwoływania się do szczególnych środków. I tak już w 1917 roku powołana została Czeka – organizacja policyjna, na której czele stanął Feliks Dzierżyński, a także sprawnie zorganizowana przez Lwa Trockiego Armia Czerwona. Organizacje te, będące symbolem terroru państwowego, stać miały na straży bolszewickich zdobyczy. Były one niezwykle istotne zwłaszcza w początkowym etapie, czyli w trakcie tzw. „komunizmu wojennego”.

Okres ten charakteryzował się bezkompromisową walką zarówno z wrogami, jak i pragnieniem natychmiastowego wdrożenia zasad przewidzianych przez doktrynę marksistowską. Wielkie straty poniosła zwłaszcza rosyjska wieś, gdzie gospodarstwa miały zostać skolektywizowane, a ziemia znacjonalizowana. Następujący po wojnie etap, określany mianem Nowej Ekonomicznej Polityki (NEP – 1921 r.), był więc pewnego rodzaju rozluźnieniem, bowiem przywrócono szczątki prywatnego handlu, zwłaszcza na wsi oraz zgodzono się, iż przejście do pełnego komunizmu musi następować stopniowo. Równocześnie ogłoszono powstanie Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich; republik w całości podporządkowanych interesom Rosji. Jednak szybko, bo już w roku 1925 (rok po śmierci wodza rewolucji – W.I. Lenina), stopniowo zaczęto powracać do terrorystycznych metod „komunizmu wojennego”.

Państwo bolszewickie od samego powstania miało charakter totalitarny. Rządzone było przez grupkę bolszewików, tzw. awangardę partyjną, która - jako zaznajomiona z doktryną komunistyczną - rościła sobie prawo do dzierżenia władzy absolutnej. Głównym celem miało być zniszczenie wszelkich form kapitalizmu w Rosji, gdyż był to etap wstępny drogi do komunizmu. Jako że partia była w posiadaniu całości władzy i była chroniona przez rozbudowany aparat terrorystyczny, działalność opozycja nie mogła mieć miejsca. Co więcej, również rady robotniczo-chłopskie w imieniu których partia występowała, nie miały realnego wpływu na politykę; ich znaczenie było jedynie fasadowe. Komunistom bardzo zależało na pozorach, zachowane zostały bowiem zupełnie nieistotne instytucje tj. parlament czy konstytucja. W rzeczywistości przywódca partii bolszewickiej nie był odpowiedzialny przez nikim za swoje decyzje. Z nieograniczonych uprawnień korzystał zwłaszcza następca Lenina, czyli - Józef Stalin. Właśnie za jego panowania państwo bolszewickie stało się totalitarnym państwem policyjnym. Rzeczywistych, ale również i wykreowanych wrogów, w olbrzymiej liczbie, zsyłano na Syberię, do obozów pracy lub mordowano.

Gospodarka została w całości upaństwowiona, scentralizowana i planowa. Na lata 1928-1932 przewidziano realizację pierwszego planu pięcioletniego. Nacisk kładziono zwłaszcza na przemysł ciężki, który był fundamentem dla stworzenia potężnej armii umożliwiającej ekspansję na zachód.

Życie społeczne w Rosji bolszewickiej nie miało nic wspólnego z informacjami podawanymi w środkach masowego przekazu. Wszelkie niewygodne fakty - których nota bene, nie brakowało - były tajone. W oficjalnym obiegu istniała tylko propaganda sukcesu. W rzeczywistości jednak rządy bolszewików w początkowej fazie doprowadziły do kompletnej ruiny państwo, które przed rewolucją zaczęło niwelować dystans dzielący je od uprzemysłowionego Zachodu. Za sprawą gigantycznych reform Stalina, powoli zaczęto wychodzić z wielkiej zapaści, jednak okupione zostało to milionami ofiar. Olbrzymia tragedia dosięgnęła Ukrainę, której mieszkańcy masowo umierali z głodu.

W latach bezpośrednio poprzedzających wojnę Stalin coraz bardziej odchodził od doktryny marksistowskiej. Stworzenie wszechmocnego państwa sowieckiego stało się celem samym w sobie. Wszelkie działania na arenie międzynarodowej, łącznie z potajemnymi układami z faszystowską Rzeszą, miały przybliżać budowę imperium.