Gatunki literackie renesansu - charakterystyka

Renesans inaczej zwany odrodzeniem to okres w dziejach literatury, w którym twórcy, odrzucając średniowieczny punkt widzenia i wywyższając rozum oraz człowieka, w swych dziełach nawiązywali do dorobku antyku.

Gatunki uprawiane przez renesansowych pisarzy i poetów to:
Epos – rozbudowany, wierszowany utwór, ukazujący dzieje historycznych lub legendarnych bohaterów na tle ważnych dla danej zbiorowości wydarzeń.

Tragedia – renesansowa tragedia opierała się na wzorcach antycznych, czyli obejmowała utwory, gdzie motorem akcji jest konflikt między dążeniami wybitnej jednostki a siłami wyższymi, prowadzący do jej klęski. Przykładem w literaturze polskiej jest „Odprawa posłów greckich” Jana Kochanowskiego.

Elegia – utwór o charakterze refleksyjno-filozoficznym. Utwór o poważnej treści, utrzymany w tonie smutnego rozpamiętywania lub skargi, dotyczący spraw osobistych albo problemów egzystencjalnych, jak przemijanie, miłość, śmierć. Twórca: Pierre Ronsard.

Hymn – uroczysta i podniosła pieśń pochwalna sławiąca Boga, bohaterskie czyny, wielkie idee otoczone powszechnym szacunkiem wartości i instytucje. W renesansie obok hymnów łacińskich, nawiązujących do klasycznych form metrycznych, uprawiano je w językach narodowych o charakterze pieśni kultowych lub będących ekspresją osobistych uczuć religijnych jednostki. Twórcy: Pierre Ronsard, Jan Kochanowski.

Fraszka – drobny wierszowany utwór, często o żartobliwym charakterze, oparty na dowcipnym pomyśle. Nazwa gatunkowa została wprowadzona przez Kochanowskiego z języka włoskiego, który swoimi „Fraszkami” ustalił obowiązujący wzór stylistyczny. Swoisty charakter miały utwory Mikołaja Reja, nazywane figlikami.

Tren – gatunek poezji żałobnej, pieśń lamentacyjna o charakterze elegijnym, wyrażająca żal z powodu czyjejś śmierci, rozpamiętująca czyny i myśli zmarłego i chwaląca jego zalety i zasługi. Szczególne są treny Kochanowskiego, który stworzył nieznaną tradycji gatunku formę cyklu trenologicznego, w których poszczególne motywy klasycznej pieśni żałobnej były ośrodkami tematycznymi szeregu samodzielnych utworów. Dodatkowo należą one do arcydzieł europejskiej pieśni żałobnej, gdzie uwaga skupiona jest na zmarłym dziecku. Twórcą trenów był również Francesco Petrarka.