Gatunki literackie romantyzmu - charakterystyka

Romantyzm odrzuciwszy normatywizm, w swej niechęci do stałych wzorców, przekształcił główne gatunki literackie i stworzył właściwe sobie ich odmiany. Najbardziej preferowanymi przez tę epokę były liryka bezpośrednia i dramat.

Dramat romantyczny – powstał poprzez reinterpretację zasad klasycznej tragedii i komedii oraz nawiązanie do doświadczeń teatru szekspirowskiego, hiszpańskiego i melodramatu. Cechy dramatu romantycznego to: odrzucenie reguły trzech jedności, luźna kompozycji, swoboda epizodów, połączenie elementów dramatu z elementami epickimi i poetyckimi, monumentalne sceny zbiorowe, wątki realistyczne splecione z fantastycznymi, tragizm z komizmem, patos z groteską. Dominował w nim synkretyzm.  Główni twórcy to Victor Hugo, Albert de Musset, Adam Mickiewicz i Zygmunt Krasiński.

Ballada – utwór o charakterze epicko-lirycznym, nasycony elementami dramatycznymi, opowiadający o niezwykłych wydarzeniach. Szkicowa fabuła nasycona jest momentami tajemniczymi i zagadkowymi, a dominuje w niej jedno wyraziste zdarzenie. Charakter postaci uwydatnia jakąś cechę. Narracja bardzo zsubiektywizowana, często z partiami dialogowymi. Twórcy: Walter Scott, Johann Wolfgang Goethe, Aleksander Puszkin, Friedrich Schiller, Adam Mickiewicz.

Powieść poetycka – gatunek synkretyczny, który łączy w sobie element dramatu, liryki i epiki. Prekursorami gatunku, który narodził się w Anglii byli Walter Scott oraz George Byron. Jest to utwór wierszowany, w którym obecny jest narrator. Cechuje się brakiem chronologii fabuły, fragmentarycznością, klimatem tajemniczości i grozy.

Powieść historyczna – świat przedstawiony umieszczony jest w epoce zamkniętej w dziejach w odczuciu twórcy i odbiorów. Gatunek ten dąży do respektowania prawdy historycznej poprzez oddanie właściwości i problemów epoki. Występują tu postacie historyczne i fikcyjne. Twórcy: Walter Scott, Józef Ignacy Kraszewski.

Poemat dygresyjny – gatunek poezji narracyjnej powstały w epoce romantyzmu, który łączy elementy epickie z lirycznymi i dyskursywnymi. Jest obszernym utworem wierszowanym o charakterze fabularnym, cechujący się fragmentarycznością, brakiem rygorów kompozycyjnych, składa się z luźnych epizodów, które łączy zwykle wątek podróży bohatera. Najważniejsza jest tu postać, zwykle narratora, który w ironiczny i żartobliwy sposób traktuje opowiadanie, mające być pretekstem do wypowiadania refleksji, uwag, satyrycznych inwektyw. Dygresje przerywające główny wywód nadają utworowi szczególny charakter – narrator zwraca się w nich do czytelnika i dyskutuje  z nim. Twórcy: George Byron, Aleksander Puszkin, Juliusz Słowacki.