„Pieśń o Rolandzie” - problematyka utworu

„Pieśń o Rolandzie” należy do gatunku utworów literackich zwanego chansons de geste (pieśni o bohaterskich czynach). Nie jest znana data powstania tego dzieła, a badacze wciąż toczą spory, co do osoby autora. Jedni sugerują, że był nim niejaki Turold – najpewniej mnich – którego podpis znajduje się na końcu utworu. Inni uważają, że dzieło zostało stworzone przez nieznanego dokładnie biskupa Bayeux (miejscowość we Francji). Kwestie te wciąż pozostają sporne, pewnym jest natomiast fakt, iż „Pieśń o Rolandzie” była jednym z pierwszych dzieł, które kształtowały tożsamość narodową Francuzów.

Utwór opowiada o wydarzeniach historycznych – wyprawie Karola Wielkiego do Hiszpanii mającej miejsce w 778 r. Natomiast mijescem akcji poematu jest głównie wąwóz Ronsewall, gdzie toczy się bitwa chrześcijańskich Franków z niewiernymi.

Średniowieczna literatura pełniła głównie funkcję dydaktyczną. W poszczególnych utworach można było znaleźć wskazówki dotyczące ludzkiego postępowania oraz wzorce osobowe. W „Pieśni o Rolandzie” możemy odnaleźć ideał rycerza, który spełnia się właśnie w postaci tytułowego bohatera. Jest on chrześcijaninem, wiernym poddanym króla i heroicznym wojownikiem. Roland uważał wezwanie na pomoc królewskiej armii za akt słabości i, poświęcając życie swoje i walczącego z nim oddziału, postanowił do końca zostać na polu bitwy. Warto zwrócić uwagę na to, że poddani mu rycerze pozostali mu wierni, co świadczy o jego zdolnościach przywódczych. Bohater nie waha się poświęcić swego życia w imię Boga i ojczyzny.

Roland ukazany jest w „Pieśni...” w sposób wyidealizowany. Jego śmierć stanowi wielki cios dla króla i dla państwa. Władca zastanawia się nad tym, czy uda mu się ocalić ojczyznę od rozpadu. Bohater dokonuje także czynów niemożliwych dla normalnych ludzi. Kiedy zostaje na polu bitwy wraz z Oliwierem i Turpinem, potrafi odeprzeć atak całej armii wrogów. Widzimy więc, że mamy do czynienia z postacią idealną i niezwykle heroiczną, która bardzo mocno oddziałuje na wyobraźnię odbiorców.

W „Pieśni o Rolandzie” zaznaczony zostaje także problem dobra i zła. Przedstawiony świat jest spolaryzowany i dzieli się na dobrych chrześcijan i złych saracenów. Jest to podział charakterystyczny dla czasów średniowiecza, w których religia katolicka odgrywała niezwykle ważną rolę. Jej wyznawcy to ludzie honorowi i zdolni do wspaniałych czynów. Natomiast stojący po drugiej stronie barykady – niewierni – to niegodni istnienia  barbarzyńcy wyzuci z wszelkich zasad moralnych.

Utwór podejmuje również bardzo ważną w średniowieczu problematykę śmierci. Roland umiera jako bohater i człowiek godny największych hołdów. Jest tak, ponieważ jego odejście poprzedzone zostaje przez bohaterskie czyny, dokonywane w imię Boga, cesarza i ojczyzny. Śmierć głównej postaci wypełnia wszystkie założenia tzw. ars moriendi, czyli wyznaczników dobrego umierania. Roland odchodzi spokojnie i godnie, a z pomocą przychodzi mu namiestnik Boga – Archanioł Gabriel. Śmierć bohatera poprzedzona jest modlitwą i rachunkiem sumienia, prosi on także świętych o wstawiennictwo przed Bogiem.

„Pieśń o Rolandzie” to dzieło mające niezwykłą moc oddziaływania. Miało kształtować nie tylko rycerską postawę prawdziwego chrześcijanina, ale także uczyć miłości do ojczyzny i gotowości oddania życia w jej obronie.