Motyw tańca w „Panu Tadeuszu” Adama Mickiewicza

Taniec obecny jest w każdym kręgu kulturowym i towarzyszy rodzajowi ludzkiemu od zarania dziejów. Początkowo taniec związany był z kultami religijnymi: ludzie tańczyli na cześć bogów, aby ich przebłagać lub wyrazić wdzięczność. Z biegiem czasu taniec stał się zarówno sposobem na wyraz radości, rozpaczy, a także bojowego nastroju. Przez to, że jest on do dzisiaj istotną częścią naszej kultury, nie dziwi fakt, że jego motyw pojawia się w wielu dziełach literackich.

Adam Mickiewicz w XII księdze ,,Pana Tadeusza” opisuje jeden z typowo polskich tańców - polonez. Jego wykonanie miało uatrakcyjnić biesiadę wydaną ku czci bohaterów polskich: wodzów, legionistów oraz generałów, którzy podążali na ziemie rosyjskie w ślad za Napoleonem. Opis tańca przepełniony jest znaczeniami symbolicznymi. Uwagę zwraca powtarzający się epitet ,,ostatni”, podkreślający przemijanie polskich obyczajów oraz przechodzenie do historii przedstawicieli narodowej szlachty, reprezentowanej przez Podkomorzego, określanego jako ,,ostatni, co tak poloneza wodzi.” Przemijanie nie ma jednak u Mickiewicza negatywnych konotacji. Jest przedstawiane raczej jako rotacja pokoleń, dla których wciąż na pierwszym miejscu pozostaje patriotyzm. 

Wydźwięk optymistyczny podkreślony jest przez jeszcze jedną okazję, dla której polonez jest tańczony. To zaręczyny Zosi i Tadeusza, będące zakończeniem waśni między dwoma rodami. Symbolika strojów również odgrywa znaczącą rolę. Zosia bowiem ubrana jest w lekką sukienkę, przyozdobioną świeżymi kwiatami, symbolizującymi odrodzenie życia, nowe perspektywy oraz nadzieję na zgodę w państwie, a przede wszystkim na niepodległość.

Barwny opis poloneza przedstawiony w ,,Panu Tadeuszu” ma wiele znaczeń, wszystkie jednak w jakiś sposób odnoszą się do pragnienia wolności i niepodległości. Radość, młodość i atmosfera beztroskiej zabawy przenoszą czytelnika w kolejne stulecie, które zastanie Polskę i Polaków niepodległymi.