Aleksander Kamiński „Kamienie na szaniec” - problematyka powieści

Pierwsze wydanie „Kamieni na szaniec” Aleksandra Kamińskiego miało miejsce jeszcze za czasów wojny – w roku 1943. Autor w swojej książce opisał podziemne działania Szarych Szeregów, pokazując młodych ludzi, dla których walka o dobro ojczyzny stała się największą wartością w życiu.

Bohaterów „Kamieni na szaniec” poznajemy wiosną 1939, gdy zdają maturę w Liceum im. Stefana Batorego. Członkowie 23. Drużyny Harcerskiej „Buków” mieli głowy pełne planów na przyszłość i marzeń. Jednak ich młodość przypadła na bardzo trudny okres, kiedy to mieli stanąć w obronie ojczyzny. Musieli więc przejść przyśpieszony kurs dojrzewania, który odbywał się w niezwykle niebezpiecznych warunkach. W miejsce beztroski i radosnego oczekiwania pojawił się lęk. Bohaterowie, chcąc nie chcąc, musieli stać się zupełnie innymi ludźmi. Na ich barkach spoczęła wielka odpowiedzialność – nie tylko za siebie, ale także za przyjaciół i cały naród. Zmuszeni byli także, by w imię wyższych wartości zabijać, co stanowiło dla trójki głównych bohaterów poważny problem.

Pomimo wielkiej katastrofy, jaką niewątpliwie była wojna, Alek, Zośka i Rudy próbowali zachować chociażby pozory dawnego życia. Uczęszczali na tajne komplety, zawierali nowe znajomości, starali się wyłuskać z każdego dnia chociaż odrobinę radości. Odebrali niegdyś bardzo dobre wykształcenie, więc sprawy ojczyzny i wzajemnej lojalności były dla nich priorytetem. Podczas działań dywersyjnych, które rozpoczęły się jesienią 1942, odznaczali się wielką odwagą. Nie wahali się zaryzykować życia, by pomóc bliskim. Kiedy Rudy został pojmany – przyjaciele szybko podjęli decyzję, że należy go uratować. Podczas akcji, na skutek odniesionych ran, zmarł Alek, natomiast uwolnionego chłopaka nie udało się już przywrócić do zdrowia. Kilka miesięcy później śmiertelnie postrzelony został Zośka. Trzech głównych bohaterów powieści zginęło w imię obrony ojczyzny i najważniejszych wartości. Postawa, którą reprezentowali, pełna była patriotyzmu i wiary w piękne idee, jakim pozostali wierni do końca życia.

„Kamienie na szaniec” to nie tylko piękna opowieść o bohaterach czasu wojennego. Dzieło to można rozpatrywać także jako cenny dokument tamtych czasów. Autor opisywał wydarzenia autentyczne, o których wiadomości czerpał z dzienników, pamiętników i opowieści uczestników. Dlatego udało mu się stworzyć bardzo wartościową „pamiątkę” okresu, w którym wszyscy mieszkańcy Polski stanęli przed niezwykle trudnym zadaniem.

Powieść Aleksandra Kamieńskiego jest dziełem szczególnie wartościowym. Podejmowana przez nią problematyka dotyczy nie tylko okrucieństw wojny, ale także wspaniałej i godnej naśladowania postawy głównych bohaterów – ludzi, którzy porzucili swoje marzenia, by stanąć do walki o wolną Polskę.