Ignacy Krasicki „Filozof i chłop” - interpretacja i analiza bajki

Bajki Ignacego Krasickiego często opierają się na kontrastowym zestawieniu postaci. Stawiane obok siebie są zupełne przeciwieństwa, co doskonale pozwala autorowi wyjaskrawić pewne cechy i przywary. Nie inaczej jest w utworze zatytułowanym „Filozof i chłop”. Tytułowa para reprezentuje zupełnie odmienne światopoglądy. Pierwsza z postaci to człowiek oczytany, zaznajomiony z osiągnięciami współczesnej mu nauki. Drugą jest natomiast najzwyklejszy, prosty chłop, którego wiedza o świecie zdaje się być czysto elementarna i opiera się na doświadczeniu.

Filozof z bajki Krasickiego usłyszał, że na wsi mieszka inny myśliciel. Od razu zapragnął się z nim spotkać, aby wymienić poglądy i dowiedzieć się skąd ten czerpie wiedzę. Jakże wielkie było jego zdziwienie, kiedy dowiedział się, iż jego rozmówca nie potrafi czytać ani pisać. Chłop w tej sytuacji nie dał zbić się z pantałyku i począł cierpliwie wymieniać ciekawskiemu swoje źródła wiedzy. Okazało się, że jego nauczycielami są najzwyklejsze zwierzęta. Wół jest w stanie nauczyć go cierpliwości i pracy, pszczoła cierpliwości, koń zręczności, pies wdzięczności i wierności. Najważniejsza nauka płynie jednak od sroki, która skrzecząc na płocie przekazuje tę oto zasadę: „lepiej milczyć niźli gadać nic do rzeczy”.

Bajka ta pokazuje, że niekoniecznie trzeba odznaczać się wielkim wykształceniem, by być człowiekiem dobrym i rozumnym. Autor zaznacza, że wartości kryją się wszędzie, a kto tylko chce, ten jest w stanie je wyłowić. Pojawiający się w utworze filozof jest przykładem nadmiernego zafascynowania wiedzą książkową. Niemal stracił on kontakt z otaczającym światem. Prosty chłop uzmysłowił mu, że naprawdę wiele można nauczyć się obserwując i wyciągając wnioski. W tym tekście zawarta została zachęta skierowana do każdego, by sam tworzył swój światopogląd, a nie pozwalał myśleć za siebie innym.

Dzieło jest doskonałym przykładem bajki narracyjnej. Cała sytuacja zostaje opisana a postaci scharakteryzowane. Bardzo ciekawa jest jego budowa. Ma ono formę stychiczną, jednak poszczególne wersy mają zupełnie inną liczbę sylab. Pomimo tego tekst jest bardzo rytmiczny, na pewno nie bez wpływu na to są pojawiające się rymy parzyste.

„Filozof i chłop” to utwór, który piętnuje totalne zamiłowanie do wiedzy książkowej. W czasach współczesnych Krasickiemu było wielu wykształconych ludzi potrafiących bez zająknienia recytować uczone formułki, jednak zupełnie nieumiejących wcielić ich w życie. Dlatego główny morał utworu możemy wyrazić współczesnym przysłowiem: „milczenie jest złotem, mowa srebrem”. Ten kto nie gada za dużo ma więcej czasu, by obserwować, myśleć i wyciągać wnioski.