Wpływ faszyzmu na psychikę człowieka - „Rozmowy z katem” Kazimierza Moczarskiego

„Rozmowy z katem” to książka Kazimierza Moczarskiego opowiadająca o dziewięciomiesięcznym pobycie autora w celi śmierci razem z Jurgenem Stroopem, generałem SS, odpowiedzialnym za masakry Żydów w getcie warszawskim, na Ukrainie oraz w Grecji. Przed zakończeniem wojny Stroop został schwytany przez Amerykanów i przekazany Polsce, gdzie stanął przed sądem i został skazany na śmierć. Wyrok wykonano w marcu 1952 roku.

Moczarski, były partyzant i członek AK, został specjalnie osadzony razem ze Stroopem – dla władz komunistycznych był wrogiem systemu, podobnie w takim samym stopniu jak były nazistowski zbrodniarz. Autor wykorzystał wspólny z nazistą pobyt w celi, by podjąć próby ustalenia, co sprawia, że ludzie dopuszczają się najgorszych zbrodni i najbardziej ohydnych czynów. Szybko okazało się, że rolę grają tu dwa czynniki – osobowość oraz indoktrynacja i propaganda. Stroop był wymarzonym obiektem dla nazistowskich propagandystów – niewykształcony, marzący o zaszczytach i sławie mężczyzna, ponadto posłuszny i ulegający rozkazom, uwielbiający mundur, musztrę i relacje wojskowe. To jedna sprawa, niezmiernie ważna. Inną kwestią jest, że nazistowska machina najlepiej sprawdzała się wobec takich osób...