Aleksander Gierymski „Powiśle” - opis obrazu, interpretacja

„Powiśle” Aleksandra Gierymskiego pochodzi z  1883 roku, zostało stworzone techniką oleju na płótnie. Aleksander Gierymski urodził się 30 stycznia 1850 roku w Warszawie, zmarł w 1901 roku w Rzymie. Jest uważany za jednego z najwybitniejszych przedstawicieli polskiego malarstwa, uznawany jest także za prekursora techniki impresjonistycznej w Polsce.

Dzieło „Powiśle” ma charaktery realistyczny i naturalistyczny. Jego tematem stała się próba przedstawienia fabryczno-portowej warszawskiej dzielnicy Powiśle oraz epizodów z miejskiego życia. Temat Warszawy często pojawia się w twórczości artysty, Gierymski kochał to miasto przede wszystkim ze względu na jego różnobarwność i wewnętrzne sprzeczności. Obok bogatych dzielnic stolicy znajdowały się również te najbiedniejsze, w których charakter życia ludzi całkowicie odbiegał od życia bogaczy. Mieszkańcy Warszawy również nie tworzyli spójnej społeczności – bogacze ubrani z przepychem mijali na ulicach obdartych nędzarzy. „Powiśle” prezentuje ubogą, ciemniejszą stronę życia stolicy. W szerszym kontekście – Gierymski ukazuje środowisko wielkomiejskie wraz z jego szerokim przekrojem społecznym, skupiając się przede wszystkim na codzienności ubogiej nadrzecznej części Warszawy.

Wrażenie nędzy, biedy i dojmującego smutku artysta osiągnął przede wszystkim poprzez chaotyczne rozmieszczenie architektury na obrazie oraz odmalowanie rozrzuconych tratw, zniszczonych łodzi i sieci. Warto zwrócić uwagę na ciekawy zabieg skadrowania obrazu. Dzieło praktycznie nie ma pierwszego planu, namalowane jest w taki sposób, jak gdyby ktoś obserwował Powiśle z dużej odległości. Podkreśla to dystans samego artysty względem swojego dzieła oraz tworzy swoiście filozoficzny wydźwięk obrazu. Ludzie odmalowani na płótnie przedstawieni zostali jako niewyróżniająca się część całego obrazu miejskiego. Człowiek w „Powiślu” nie jest głównym bohaterem, jest tylko elementem miasta, czarnym punktem na obrazie. Obraz utrzymany został w ciepłej tonacji, lekko zamglony blask wieczornej zorzy buduje atmosferę zadumy i elegijności dzieła.

Obraz pt.: „Powiśle” jest dowodem na przemianę świadomości artysty, który w początkowym okresie swojej twórczości malował dzieła niezwykle emocjonalne, w których widać było duży ładunek zaangażowania ze strony malarza. Płótno „Powiśle” odbiega od tego wzorca, Gierymski jawi się tu jedynie jako bierny obserwator, który skrupulatnie dokumentuje każdy element nadbrzeżnej dzielnicy.

Obecnie obraz można podziwiać w Galerii Sztuki Polskiej XIX wieku w krakowskich Sukiennicach.