Paul Verlaine - charakterystyka twórczości

Francuski twórca Paul Verlaine zaliczany jest do tak zwanych poetes maudits, a więc poetów wyklętych. Określenie to, wywodzące się już od średniowiecznego poety Francoise’a Villona oznacza twórcę, którego sposób bycia oraz twórczość uważana jest za niezwykle kontrowersyjną, a nawet bluźnierczą. Twórcy ci często nie zważali na normy moralne, nie cofali się przed wywoływaniem skandali, wchodzeniem w konflikty z prawem, a nawet samobójstwem.

Oprócz Verlaine’a poetami wyklętymi nazywa się innych francuskich pisarzy XIX wieku: Charlesa Baudelaire’a czy Arthura Rimbauda. Przedstawicielką amerykańską może być tu Sylvia Plath, w Anglii to przede wszystkim XVIII wieczny wszechstronny artysta – William Blake. Polskie szeregi poetów wyklętych zasilili Rafał Wojaczek, Andrzej Bursa czy Edward Stachura.

Duży wpływ na twórczość Verlaine’a miała formacja parnasistów. Było to ugrupowanie poetyckie, którego nazwa odsyłała do greckiej góry Parnas, gdzie miał zamieszkiwać Apollo z muzami. Właśnie do klasycznych wzorców harmonii i umiaru nawiązywała twórczość parnasistów. Doskonałość formalna, nieskazitelny układ wierszy i rymów, obiektywizm i dopracowanie były celami poezji przedstawicieli tego nurtu.

Debiutował dość wcześnie, bo w 1864 roku, w wieku 19 lat. Pierwszy tomik poetycki ukazał się trzy lata później, a więc w 1867 roku i nosił tytuł „Poemes saturniens”. Spotkał się on z  żywszą przychylnością samego środowiska poetyckiego,niż krytyków, którzy nie dostrzegali w poezji Verlaine’a nic szczególnego.

Życie młodego poety nabierało tempa. Ożenił się, brał także udział w zamieszkach w czasie Komuny Paryskiej. Rok 1871 był dla niego przełomowy. To wtedy otrzymał pierwsze listy z wierszami młodego poety Arthura Rimbauda, który, jak się okaże – przewyższy go swoim geniuszem. Mężczyźni zostali kochankami i byli dla siebie wzajemną literacką inspiracją. Jednak podczas kłótni, Verlaine zranił przyjaciela z pistoletu, za co przyszło mu spędzić dwa lata w więzieniu.

Czas ten wykorzystał na pisanie kolejnej porcji wierszy oraz na zastanawianie się nad kwestiami duchowymi. Wyszedł z celi z nowym tomikiem wierszy pt. „Romances sans paroles”, stał się również katolikiem.

Po uwolnieniu wyjeżdża do Anglii, gdzie zostaje nauczycielem, jednak wraca do Paryża po kilku latach i wydaje tomik „Sagasse”. Zatrudniając się ponownie jako nauczyciel, wdaje się w romans z jednym ze swoich uczniów, który niestety umiera w tragicznych okolicznościach.

Verlaine załamany i wypalony popadł w coraz cięższe uzależnienie od alkoholu i narkotyków. Umarł w 1895 roku, w wieku zaledwie pięćdziesięciu jeden lat w atmosferze samotności, biedy i niespełnienia.

Jednak dzisiaj twórczość Paula Verlaine’a jest szeroko znana i doceniana. Przywołuje się tu zazwyczaj manifest pt. „Sztuka poetycka”, który stworzył podwaliny pod nurty, które miały dopiero się pojawić – mowa tu o symbolizmie oraz impresjonizmie.

Dokonania twórcy na polu poetyckim nie odnosiły się często do stanów radości i spełnienia. W jego poezji przeważa nuta pesymizmu, smutku, cierpienia (np. „Piosenka jesienna”).

Życie francuskiego poety stało się inspiracją także do nakręcenia filmu – o miłości pomiędzy Verlain'em a Rimbaudem opowiedziała Agnieszka Holland w obrazie „Całkowite zaćmienie”. Film spotkał się z przychylnością krytyków i zainteresowaniem widzów, którzy mogli odświeżyć sobie lub dopiero poznać losy dwóch poetów przeklętych.