Kultura antyczna - charakterystyka ogólna

Antyk, czyli starożytność to okres, którego ramy czasowe obejmują dzieje od powstania pierwszych cywilizacji (ok. 4 tysiąclecia p.n.e.) do upadku Rzymu (476 r.n.e.). Największe znaczenie w tych czasach miały kultury grecka i rzymska. Zobaczmy jak one wyglądały.

Starożytna Grecja najprężniej rozwijała się od okresu wielkiej kolonizacji (VIIIw,p.n.e), kiedy to Hellenowie zdominowali obszar Mórz Śródziemnego i Czarnego. Ich kultura była wieloaspektowa i bardzo rozwinięta. Do dzisiaj promieniuje ona na obraz cywilizacji współczesnej.

Literatura starożytnych Greków to głównie „Odyseja” i „Illiada”. Te eposy Homera, których akcja toczy się w okresie wojny trojańskiej nie tylko wpłynęły na kształt późniejszych dzieł, ale wnosiły także nowe ideały wychowania. Bohaterowie Homera to postaci odważne, piękne, kierujące się dobrem. Rozbudowane porównania używane w tych eposach, na stałe weszły w literaturę, nosząc nazwę porównań homeryckich. Warto zwrócić uwagę na Hezjoda, autora dwóch eposów - „Narodzin bogów” (o powstaniu świata”) oraz „Pracy i dni” (dydaktycznego i moralizatorskiego).

Religia starożytnych Greków była politeistyczna. Została uporządkowana przez system mitów, czyli opowiadań o bogach i herosach. Nadano im postaci ludzkie, których najważniejszą cechą były doskonałość oraz nieśmiertelność. Każde polis miało swojego patrona, a na świętach ku jego czci zbierali się wszyscy mieszkańcy, składając sute ofiary.
 
Grecja to także miejsce, w którym narodziła się filozofia. Pierwsi myśliciele dążyli do wyjaśnienia istoty świata oraz sposobu, w jaki powstał. Ich obraz tego miejsca różnił się od tego znanego z religii, tym że rządził się prawami natury, bez ingerencji bogów.

Kultura starożytnego Rzymu powstała na wzór greckiej. Dowodem na to mogą być słowa Horacego, wybitnego poety tego okresu: „podbita Grecja podbiła Rzym”. Przejawiało się to przez równorzędne używanie języka łacińskiego i greki, nauczanie filozofii i greckiej retoryki.

Najważniejszym dziełem literatury starożytnego Rzymu była „Eneida” - epos Wergiliusza, opowiadający losy Eneasza, uciekiniera spod Troi, który dał początek Rzymowi. Do wybitnych twórców tego okresu zalicza się także Horacego (poeta, autor wiersza „Exegi monumentum”), Marka Cycerona (wybitnego mówcę i historyka) a także Owidiusza (autor „Przemian”).

Religia Rzymska była odbiciem wierzeń starożytnych Greków. Jednak wraz z upływem czasu i kolejnymi podbojami, zaczęła ona łączyć wyznania ludów wchodzących w skład Imperium Rzymskiego. Fenomenem był panteon, czyli okrągła świątynia, w której miejsce znaleźli wszyscy bogowie.

Ważnym aspektem rozwoju kultury starożytnego Rzymu było prawo. Ten system pozwolił stworzyć zasady postępowania sądowego, oderwane od doktryny politycznej. Do dzisiaj obowiązują wprowadzone wtedy zasady, chociażby ta, że prawo nie działa wstecz. Nadal popularne są także łacińskie zwroty prawnicze, zwane paremiami.