George Byron „Giaur” - charakterystyka Giaura

Na pierwszy plan powieści poetyckiej George'a Byrona wysuwa się Giaur - młody, tajemniczy i zamknięty na innych ludzi mężczyzna. Czytelnik poznaje go już podczas pobytu bohatera w Grecji, znajdującej się wówczas pod panowaniem Turków. Nie znamy wcześniejszego życiorysu bohatera, jego prawdziwego nazwiska, miejsca urodzenia czy wieku. Samo słowo „giaur” oznacza człowieka niewiernego. Muzułmanie w ten sposób nazywali chrześcijan.

Aura tajemniczości rozpościerająca się nad postacią mężczyzny powoduje, że staje się on dla czytelnika jeszcze ciekawszy, niezwykły i osobliwy. Dzięki temu adresat powieści pragnie go bliżej poznać, dowiedzieć się czegoś więcej. Autor sugeruje jedynie wielki intelekt i zacne pochodzenie mężczyzny:

„Pilniejszy badacz odgadnie z wejrzenia
Wielkość umysłu, zacność urodzenia”.

Giaur zakochał się w pierwszej żonie baszy Hassana, Leili. Jego uczucie zostało odwzajemnione. Ich miłość była pełna namiętności i pasji. Giaur kochał Leilę ponad życie. Miłość dawała mu poczucie szczęścia, akceptacji, wewnętrznego spokoju. Niestety, sielanka nie trwała długo - Hassan, dowiedziawszy się o zdradzie żony, skazał ją na śmierć, a tym samym - odebrał Giaurowi jedyny sens jego istnienia.

W bohaterze budzi się nienawiść i chęć natychmiastowej zemsty na Hassanie. Podczas pojedynku Giaur zabija go. Świadomość popełnionej zbrodni oraz utrata ukochanej wywołały w bohaterze głęboki kryzys psychiczny. Giaur postanowił znaleźć sobie bezpieczny azyl, gdzie będzie mógł ukryć się przed wszystkimi ludźmi. Takim miejscem okazał się dla bohatera klasztor. Niestety pobyt tu nie daje ukojenia mężczyźnie. Przepełnia go smutek i rozpacz po stracie ukochanej. Jego miłość do Leili nie wygasła, co potwierdza w zdaniu: „Ciebie dotąd kocham, jak kochałem”.

Giaur nie żałuje swojego postępowania. Uważa, że dokonał słusznych wyborów w życiu. W podobnej sytuacji zrobiłby jeszcze raz dokładnie to samo:

„Choć moje życie wydaje się tak zbrodnicze,
Gdybym mógł odżyć, żyłbym tak, jak żyłem”.

Na podstawie postaci Giaura powstał nowy typ bohatera literackiego, nazwany on nazwiska autora powieści - bohaterem bajronicznym. Giaur reprezentuje wszystkie cechy charakterystyczne dla tego typu bohatera: samotność, tajemniczość i skłonność do alienacji. Żył we własnym świecie, według własnych zasad. Podróżował tylko nocą. Był indywidualistą o nieprzeciętnym intelekcie. Jego miłość do Leili była bezgraniczna. Kochał ją całym sercem. Cierpiał po utraconej miłości, w wyniku czego odwrócił się od świata i ludzi, buntował się.

Po stracie ukochanej szukał zemsty. Hassan zabity przez bandę zbrodniarzy, w której znajdował się także Giaur, umarł bohatersko. To napawało Giaura jeszcze większą wściekłością. Kto zobaczyłby go tej nocy, przestraszyłby się jego dzikiego spojrzenia. Giaur był człowiekiem porywczym, gwałtownym i kierującym się w życiu głównie emocjami.

Termin „bajronizm” określał pewnego rodzaju sposób na życie, opierający się na buncie przeciwko wszelkim zasadom i normom społecznym. Działania bohatera bajronicznego motywowane są silnymi – często przeciwstawnymi – uczuciami, takimi jak miłość i nienawiść. W swoim działaniu kieruje się on emocjami, a nie rozsądkiem. Najpierw coś czyni, a potem rozmyśla nad konsekwencjami swojego działania. Stąd pojawia się w bohaterze głębokie wewnętrzne rozdarcie.

Bohater bajroniczny często przedstawiany jest jako samotnik, wygnaniec lub samotny podróżnik. Egzystencjalne cierpienie, stanowiące treść jego życia, powoduje wyobcowanie bohatera i odcięcie od społeczeństwa. Bohater bajroniczny tak naprawdę jest postacią pełną sprzeczności.