Tadeusz Borowski „Opowiadania” - artyzm

„Opowiadania” Borowskiego należą do literatury lagrowej. Pokazują przemianę człowieka na skutek traumatycznych przeżyć. Na wartość opowiadań składają się problematyka etyczna i psychologizm postaci zlagrowanej.

Człowiek poznaje swoje prawdziwe oblicze w sytuacjach skrajnych. W obozach koncentracyjnych takie sytuacje zdarzały się codziennie. Człowiek stawał przed dylematami, które nie miały dobrych rozwiązań. Często było to ultimatum: moje albo cudze życie. Tadeusz, bohater „Opowiadań” przed znalezieniem się w obozie był studentem. Pisał też wiersze. Świadczy to o dużej wrażliwości chłopaka. Przeszedł bardzo długą drogę od niewinnego poety do brutalnego pomocnika kapo. Problem etyczny dotyczy kwestii życia.  Czy należy zachowywać je za wszelka cenę? Czy owa cena nie jest jednak za wysoka?

Przyjrzyjmy się postawie Tadeusza. W „Pożegnaniu z Marią” poznajemy go jako młodego poetę, studenta. Miał narzeczoną, Marię. O poezji mówił, że jej miarą powinno być uczucie miłości, które wywołuje. W „Dniu na Harmenzach” Tadeusz jest więźniem obozu koncentracyjnego. Pracuje przy dokręcaniu torów. Zajmuje nieco wyższą pozycję wśród więźniów, ponieważ „zajmuje się”, nadzoruje grupę Greków. Z racji swojej pozycji ma kilka przywilejów. Nosi lepsze ubrania, a także ma co jeść. Powoli staje się człowiekiem zlagrowanym. W opowiadaniu „Proszę państwa do gazu” pomaga przy rozładowywaniu transportu więźniów. Jedyne odczucia jakie się w nim budzą to złość i niechęć do tych ludzi. Bohater zastanawia się nad tym, czy jest dobry, ponieważ jedyne uczucie jakie żywi do tych ludzi to złość, za to, że musi tu być. Nie współczuje im, że idą na śmierć w komorach gazowych. Przeciwnie, życzy im śmierci. Jego współtowarzysz zapewnia, że są to normalne uczucia. Rodzącą się złość najłatwiej wyładować na słabszych.

Borowski w „Opowiadaniach” nie jest moralistą. Daleko mu do próby oceny tego typu zachowań. Autor pokazuje jak łatwo można zagubić uczucia, które sprawiają, że jesteśmy ludźmi.