Kazimierz Przerwa-Tetmajer „Na skalnym Podhalu” - charakterystyka Józefa Smasia

Tytułem „Na skalnym Podhalu” został opatrzony zbiór opowiadań-gawęd napisanych przez Kazimierza Przerwę-Tetmajera pod wpływem inspiracji autentycznymi historiami, które były opowiadane przez górali. „Jak się Józek Smaś pojechał wysłuchać” to właśnie jedna z nich. Przyjrzyjmy się postaci tytułowego bohatera.

Józek Smaś to 55-letni góral. Jak dowiadujemy się z tekstu, jest on zbójnikiem „zaciekłym i zajadłym, bo nie z potrzeby, ale z ochoty”. To postać bardzo śmiała, silna i nieustraszona. Jego wizję świata najprościej można określić jako „zdroworozsądkową”. Wie, że drzewo jest twarde, bo je rąbał, ma świadomość wielkości gór, bo je przemierzał. Można odnieść wrażenie, jakoby istniało dla niego tylko to, czego może bezpośrednio doświadczyć. Stąd właśnie bierze się jego największy problem, ze względu na który narrator mówi o nim „jancykryst”. Nietrudno się domyślić, że Józek Smaś nie praktykuje chrześcijańskiej wiary w Boga. Sam mówił: „(...) O Panu Bogu lemze telo wiem, co o tym królu, co Se ta we swojej stolicy kasi władze”. Biorąc pod uwagę te informacje, można łatwo wyobrazić go sobie jako okrutnego i zadufanego...