William Szekspir „Makbet” - narodziny zbrodniarza - opis, opracowanie tematu

Jedną z charakterystycznych cech tragedii Szekspira jest ukazywanie bohatera dynamicznego. Uwidocznienie zmiany jego osobowości. Postacie ulegają zmianom zgodnie z biegiem akcji. To zdarzenia kształtują ich charaktery. Doskonałym przykładem takiej dynamicznej zmiany charakteru jest postać Makbeta.

Pierwsze sceny ukazują Makbeta, tana Glamis, jako dzielnego wojownika, pogromcę zdradzieckiego Makdonwalda. W walce z Norwegami Makbet wykazał się męstwem i wiernością królowi, dzięki niemu wojska szkockie odniosły zwycięstwo. Za te zasługi zostaje przez króla mianowany tanem Kawdoru. Dla ambitnego Makbeta to bardzo dużo, tytuł i posiadłości podnoszą jego rangę i są świadectwem uznania ze strony króla.

Jednak nadanie tytułu tana Kawdoru jest dla Makbeta znakiem. Nim król uznał jego zasługi, Makbet spotkał trzy Czarownice, które przepowiedziały mu, iż zostanie nie tylko namiestnikiem hrabstwa Kawdoru, ale zasiądzie na tronie Szkocji. Kiedy spełnia się pierwsza część przepowiedni, Makbet nie może już przestać myśleć o dopełnieniu się i tej drugiej. Czy pragnął tego już wcześniej, czy myśl taka zrodziła się dopiero po spotkaniu z wiedźmami - nie wiadomo. Niewątpliwie już wcześniej Makbet miał ambicję powiększenia swej władzy i swoich posiadłości, wojna dawała ku temu okazję.

Makbet postępował uczciwie, zgodnie z regułami walki, zabił zdrajcę i zgodnie z wolą króla objął jego dziedzictwo. Ale wróżba, którą usłyszał, znacznie zwiększyła jego ambicje. Obecny przy tajemniczym spotkaniu Banko dziwi się: „Czego się wzdrygasz, zacny przyjacielu?/ Zdajesz się jakby przerażony wróżbą/ Tak mile brzmiącą?”. Skąd przerażenie Makbeta? Prawdopodobnie przeraziły go jego własne myśli, być może w tym właśnie momencie po raz pierwszy przyszedł mu do głowy zbrodniczy pomysł.

Nawet jeśli już wtedy Makbet dopuścił do siebie myśl o zamordowaniu króla, daleki był jeszcze od realizacji takiego planu. Trzeba przyznać, że Makbet wierzy we wróżbę być może dlatego, że jej pierwsza część sprawdziła się bardzo szybko, a może dlatego, że bardzo pragnie w nią wierzyć. Jednak początkowo nie zamierza jej samodzielnie wcielać w życie. Tanem Kawdoru został mianowany legalnie, dlaczego po koronę miałby sięgać przemocą? Zastawania się więc: „Jeżeli los chce, abym był królem,/ Niech mię bez przyczynienia się mojego/ Ukoronuje”. Makbet dopuszcza do siebie myśl o zbrodni, ale się przed nią wzbrania. Pragnie władzy, marzy o koronie, ale zabicie króla to zbyt wiele.

Jego wątpliwości rozprasza żona. Lady Makbet potrafi podsycić w nim ambicję i uśpić sumienie. Obecność króla na zamku Makbeta jest doskonałą okazją do zrealizowania zbrodniczego planu. Druga taka może się już nie trafić - jeśli Makbet chce zdobyć koronę, musi działać szybko i zdecydowanie. Właśnie tego zdecydowania brakuje mu najbardziej. Makbet boi się konsekwencji, boi się, że zbrodnia zostanie odkryta, obawia się wyrzutów sumienia. Jednak jego żądza władzy jest silniejsza, daje się uwieść argumentom żony i uzbrojony w sztylet zakrada się nocą do komnaty, gdzie śpi Dunkan.

Makbet morduje śpiącego, ale traci głowę i zapomina zostawić narzędzie zbrodni w rękach strażników. Jest przerażony własnym czynem i w pierwszej chwili żałuje, że się na niego zdobył. Ale pierwszy szok mija i Makbet zaczyna działać logicznie. Przede wszystkim zabija w udawanym gniewie strażników, by tym łatwiej obciążyć ich winą. Królobójstwo pociąga za sobą kolejne ofiary. Zbrodnie udaje się utrzymać w sekrecie, ale zagrożenie istnieje nadal.

Makbet obawia się swojego przyjaciela Banka, który też słyszał przepowiednię Czarownic i widział reakcję Makbeta. Dlatego Makbet postanawia usunąć grożącego mu świadka. Na Banka wydaje wyrok już sam, bez namowy ze strony żony. Można odnieść wrażenie, że ta pierwsza zbrodnia go znieczuliła, kolejne wydają mu się prostsze. Ale to tylko pozór. Banko zginął z rąk oprawców, jednak jego duch prześladuje Makbeta, który wydał na niego wyrok. Makbet nie przewidział, że utrzymanie władzy będzie wymagało tylu ofiar, ale teraz nie może się już wycofać, z bezwzględnością wskazuje kolejne ofiary.

Nie cofa się nawet przed zamordowaniem dziecka i kobiety - żony i synka grożącego mu Makdufa. Makbet staje się coraz bardziej okrutny, wyzbył się wszelkiej wrażliwości, w obawie o swoje życie mordował bez litości. Sam zauważa tę przemianę: „Przeładowałem się okropnościami:/ Spoufalone z zgrozą zmysły moje/ Stępiały na wpływy wrażeń”. Makbet pogrąża się coraz bardziej, jedna zbrodnia pociąga za sobą następne. Wie, że jeśli chce ocalić życie, musi działać szybko i zdecydowanie. Kolejne morderstwa przychodzą mu łatwiej, coraz bardziej tłumi głos swojego sumienia. Makbet ma jednak świadomość porażki. Upragniona władza przyniosła mu tylko rozczarowanie. Ciągła walka o jej utrzymanie, o zachowanie tajemnicy pierwszej zbrodni odebrała mu wszelką radość z życia i rządzenia. Dlatego umiera zrezygnowany, pokonany przez życie i przez śmierć.