Księga Koheleta - opracowanie, interpretacja

Księga Koheleta czyli Eklezjastesa to jedna z ksiąg Starego Testamentu, napisana w formie poetyckiej w końcu III lub na początku II w. p.n.e. Autor tekstu przestawia się jako syn króla Dawida, ale jest to fikcja literacka, która miała służyć podniesieniu rangi dzieła. „Kohelet” oznacza nie nazwę własną, ale sprawowaną funkcję albo urząd mędrca, który przemawia na zebraniu. „Eklezjastes” natomiast to grecki odpowiednik Koheleta.

Księga jest zbiorem rozważań na temat sensu ludzkiego życia. Autor zastanawia się jaka droga wieść może do osiągnięcia szczęścia, ale odpowiedź na nie pozostaje niema. Wielokrotnie za to uświadamia człowiekowi, że wszystko na ziemi jest marnością. Ta fraza pojawia się w tekście aż dwadzieścia razy. Wobec tego uznać należy, że poszukiwanie chronicznego szczęścia i wszystkie zabiegi temu towarzyszące nie mają żadnego sensu. Sława, bogactwa, wszelka rozkosz, a nawet mądrość nie dadzą szczęścia. 

Autor podsumowuje, że życie to pasmo daremnych trudów, cierpień i niesprawiedliwości, która na każdym kroku spotyka człowieka. Niezależnie zaś od indywidualnych losów i poczynań, bez względu na status, pochodzenie, majętność wszystkich czeka ten sam los, którym jest śmierć. Śmierć nie jest wybawieniem od smutków życia doczesnego. Po niej dusza trafia do Szeolu, czyli krainy pozbawionej radości.

Kohelet nie poprzestaje jedynie na pesymistycznym ujęciu egzystencji ludzkiej. Według niego życie niesie też ze sobą chwile uśmiechu. Dobra doczesne są w końcu dziełem Boga,  więc nie mogą być złe, o ile korzysta się z nich w sposób rozważny i umiarkowany, bo człowiek ze wszystkiego będzie rozliczony przed obliczem Stwórcy. Autor w licznych pytaniach próbuje poznać  również czas sądu ostatecznego, ale nie udaje mu się to.

Mimo pozornych sprzeczności w wykładzie Koheleta, można się w nim dopatrzeć porządku psychologicznego. Tekst jest zapisem przebiegu jego myśli i ukazuje trudności, jakie napotyka rozum w procesie poznawczym.

Autor miał na celu umocnienie w czytelniku wiary w to, że Bóg jest twórcą wszystkiego, co znajduje się na ziemi, jest panem wszechrzeczy i przyjdzie czas, gdy człowiek stanie przed nim jako sędzią najwyższym, by rozliczyć się ze swego postępowania.