C.S. Lewis „Listy starego diabła do młodego” jako powieść epistolarna - cechy, opracowanie

„Listy starego diabła do młodego” to powieść angielskiego pisarza C.S. Lewisa wydana w 1942 roku. Autor był gorliwym katolikiem, w dorosłym życiu przeżył nawrócenie, co zaowocowało twórczością przepełnioną wartościami chrześcijańskimi i odwołaniami do Pisma Świętego. Wystarczy wymienić tu choćby „Opowieści z Narnii: Lew, czarownica i stara szafa”. Zupełnie inny charakter mają „Listy...”. To powieść epistolarna, czyli zbudowana w formie listów pisanych przez doświadczonego w kuszeniu ludzi i sprowadzaniu ich na złą drogę diabła o imieniu Krętacz do młodego bratanka, Piołuna. Listów jest trzydzieści jeden, wypełniają je porady na temat cech ludzkiego charakteru i metod ich wykorzystania tak, by ludzie postępowali źle zamiast dobrze.

Zgodnie z cechami powieści epistolarnej o wszystkich wydarzeniach fabuły, emocjach i przemyśleniach bohaterów dowiadujemy się z listów. Tak właśnie jest w przypadków „Listów starego diabła do młodego”. Doświadczony diabeł radzi młodemu, jak kusić młodego człowieka. Nie wiadomo, jak osoba, którą Piołun ma sprowadzić na złą drogę, ma na imię. Diabły nazywają ją „pacjentem”. Wiara mężczyzny chwieje się lub umacnia, raz jest bardziej podatny na wpływ diabłów, raz mniej. Zmienia towarzystwo, w którym się obraca – ludzie o bardziej swobodnej obyczajowości powodują, że diabłom jest łatwiej wpływać na postępowanie bohatera. W końcu mężczyzna poznaje kobietę, katoliczkę. Zakochuje się w niej, co powoduje powrót do przykazań wiary. Kiedy wybucha wojna, mężczyzna ginie. Jego dusza wędruje do nieba, nie pada łupem diabłów. To cała historia, wynikająca z listów Krętacza do Piołuna.

Fabuła nie jest w książce Lewisa najważniejsza. Najważniejszy jest przekaz kierowany przez starszego diabła, mistrza w swoim fachu, podsekretarza departamentu, do młodszego kusiciela, dopiero zdobywającego ostrogi w trudnym fachu.

Listy pełne są analiz i przemyśleń dotyczących psychiki ludzkiej, cech człowieka, jego wad i zalet oraz sposób podejścia go, by stał się podatny na kusicielskie zapędy diabłów. Lepiej grać na emocjach niż stosować argumenty, zamiast nauczać, skuteczniej jest ogłupiać – radzi Krętacz Piołunowi. W kuszeniu ważne jest, by podsycać złe cechy ludzi, a tonować te dobre. Niezwykle istotna jest ludzka seksualność – tu pole do działania dla diabłów jest ogromne. Trzeba postępować tak, by ludzie mieli jak najwięcej partnerów seksualnych. Ważne jest podsycanie niespełnienia, gonienia za nowinkami i nowoczesnością.

Lektura „Listów...” to idealny sposób dla katolików, by przekonać się, jak powinno wyglądać ich życie, jeśli chcą osiągnąć zbawienie. I chyba taki właśnie cel przyświecał Lewisowi, gorliwemu katolikowi. Dlatego właśnie nadał swojej książce formę powieści epistolarnej, ograniczając akcję do mizernych szczątków, a w ten sposób kierując uwagę na treść porad udzielanych Piołunowi przez Krętacza.