Adam Mickiewicz „Dziady” cz. II - elementy dramatu antycznego i szekspirowskiego

W II cz. „Dziadów” Adama Mickiewicza można łatwo odnaleźć nawiązania do dramatu antycznego i szekspirowskiego. Zajmijmy się więc tym problemem i wskażmy najważniejsze podobieństwa.

Dramat antyczny opierał się początkowo na rozmowie jednego bohatera z chórem. Podobny obraz ma II cz. dzieła Adama Mickiewicza. Prowadzone gusła mają przewodnika, który nadaje bieg wydarzeniom. Rolę chóru mogą pełnić zjawy, reszta uczestników tylko przygląda się prowadzonemu obrzędowi. Zasada trzech jedności (czasu, miejsca i akcji) to także dziedzictwo dramatu antycznego. Wierny jej pozostaje również Mickiewicz, który drugą część „Dziadów” osadza w kaplicy, późnym wieczorem. Całość kończy się około północy, a sceną wydarzeń wciąż jest święte miejsce.

Kolejnymi cechami dramatu antycznego były kontrastowe zestawienia postaci oraz odwoływanie się do legend. Także te postulaty zostają spełnione przez II cz. dzieła Mickiewicza. Pojawiające się zjawy tworzą odmienne zestawienia - zjawy dzieci znajdują się na innym biegunie niż widmo Złego Pana. Źródłem utworu są natomiast ludowe wierzenia, wśród których możemy odnaleźć przekonanie o tym, iż można rozmawiać z duszami ludzi dawno już nieżyjących.

Mottem tej części dziadów są słowa z „Hamleta” Williama Szekspira: „Są dziwy w niebie i na ziemi, o których / ani śniło się waszym filozofom”. Padają one podczas rozmowy Horacego z tytułowym bohaterem informującym go o tym, że widuje ducha swego ojca. W dramacie Mickiewicza także mamy do czynienia z postaciami nadprzyrodzonymi. Cała konwencja opiera się o przywoływanie kolejnych zjaw i prowadzenie z nimi rozmów. To przenikanie świata fantastycznego w świat realny zdecydowanie zaprzecza rozumowemu poglądowi na świat.

Szekspir bohaterami swoich utworów czynił jednostki wybitne, często skłócone z otaczającym światem. Podobna postać pojawia się w II cz. „Dziadów”. Jest to Widmo, które do kaplicy przychodzi z własnej woli - nikt go nie wzywa. Zjawa wymyka się także spod władzy guślarza i zaczyna sama prowadzić swoje działania.

Druga część „Dziadów” Adama Mickiewicza jest dziełem bardzo innowacyjnym w polskiej literaturze, jednakże, jak zostało udowodnione, wiele pojawiających się w niej motywów zostało zaczerpniętych z tradycji tego gatunku.