Skamander - Rola i znaczenie grupy poetyckiej Skamander

Grupa poetycka Skamander została założona w 1918 roku przez grupę poetów, wśród których byli Jarosław Iwaszkiewicz, Julian Tuwim, Antoni Słonimski, Kazimierz Wierzyński i Jan Lechoń. Nazwa wzięła się od opisanej w mitologii greckiej rzeki Skamander, opływającej Troję. Trzon skamandrytów sformował się wokół redakcji pisma „Pro arte et studio”, wydawanego na Uniwersytecie Warszawskim. W 1918 roku wyszły pierwszej tomiki wierszy poetów - założycieli grupy i działalność Skamandra rozpoczęła się na dobre. Jej członkowie zbierali się w kawiarni literackiej „Pod Picadorem”, gdzie odbywały się występy kabaretowe i recytacje poetyckie.

Założeniami Skamandra było odarcie poety z konkretnej misji czy wypełniania zadanego celu. Skamandryci twierdzili, że nie powinno być wyraźnie zdefiniowanych programów poetyckich - ponieważ jest ich tyle, ilu poetów. Poezja ma oddawać radość życia. Twórczość ma być wyzwolona z okowów narodowych, warto zwrócić uwagę na codzienne życie, egzystencję szarego człowieka. Co za tym idzie, w wierszach mogą się znaleźć wyrazy potoczne, wulgaryzmy czy kolokwializmy. Skamandryci, trochę jak futuryści, zachwycili się nowoczesną cywilizacją, tłumem, miastem, urbanizacją. W ich wierszach pojawiły się więc szybko obrazy miasta i wiosny - jak na przykład „Do krytyków” Juliana Tuwima. Poeta opisuje podróż tramwajem przez wiosenne, pachnące ulice stolicy. Jan Lechoń w wierszu „Herostrates” apeluje: A wiosną niech wiosnę, a nie Polskę, zobaczę”. W „Manifeście szalonym” Kazimierz Wierzyński apeluje by, twórczość poetycka służyła rozrywce, bawiła, była humorystyczna. Nowe zadanie wyznacza także poetom - to ma być bysty obserwator życia codziennego, jeden z tłumu ludzi. Uczestnik i świadek wydarzeń. Te programowe założenia spełnia wiersz Tuwima „Ranyjulek”. Poeta zachwyca się obyczajami i językiem uliczników i dryndziarzy, czyli woźniców, chce wędrować ulicami, niesiony przez wiatr, wspinać na płoty i zrywać bez. Niestety, nie zawsze tłum ludzki wzbudzał zachwyt. Ten sam Tuwim jest autorem zjadliwych satyr „Mieszkańcy”, opisującej beznadziejną wegetację mieszczan, czy „Wiosna Dytyramb” i „Bal w operze”, zadziwiających egzystencjalną stroną ludzkiego życia, pełną fizjologii i ohydy.

Rolą i zasługą Skamandrytów była całkowita odmiana języka poetyckiego, wprowadzenie do poezji nowych motywów i środków ekspresji, zmiana tematyki, ujęcie się za szarym cżłowiekiem, choć czasem bezlitosna krytyka tłumu. W wierszu „Prośba o piosenkę” Tuwim apeluje o talent, który pozwoli mu ujmować się za biednymi i bezbronnymi a atakować możnych i bogatych. Do tych celów nadają się bardziej piosenki niż wiersze, jako że znajdują szerszy odbiór społeczny. O co dokładnie prosi Tuwim? „Aby ci, w których palnę, prosto w łeb dostali Kulą z sześciostrzałowej, błyszczącej piosenki!” W tych dwóch wersach widać nową stylistykę i słownictwo Skamandrytów, śmiałe porównania i język. Czegoś takiego dotąd w polskiego poezji nie było.