Motyw artysty w literaturze na przykładzie dzieł z różnych epok literackich

Motyw artysty i sztuki był często podejmowany w literaturze różnych epok. Podejście do sztuki i artysty zmieniało się podobnie jak prądy ideologiczne każdej epoki.

W średniowieczu artysta pozostawał całkowicie anonimowy, talent traktowano jako dar od Boga i wszelkie dzieła tworzono właśnie ku chwale Pana. Nawet podpisywanie się pod danym dziełem traktowano jako przejaw pychy i samouwielbienia. Artysta był wówczas instrumentem w rękach Boga, dlatego też nie powstawały żadne utwory, które traktowałyby artystę indywidualnie.

Zupełnie odmienne podejście do roli artysty prezentowano w romantyzmie. Artysta był w tej epoce uważany za kogoś wybranego, kto bardziej myśli i czuje. Akt twórczy porównywany był do dzieła stworzenia, kreowania artystycznych światów. Artyści często stawali się przewodnikami swych narodów, wieszczami, którym przypisywano wręcz prorocze zdolności.  Artysta przekonany o swej mocy sprawczej jest bohaterem Wielkiej Improwizacji Adama Mickiewicza. Konrad z III części Dziadów przyrównuje się do Boga, czuje się wywyższony dzięki swemu talentowi:

Ty Boże, ty naturo! dajcie posłuchanie. - /Godna to was muzyka i godne śpiewanie. - / Ja mistrz! / Ja mistrz wyciągam dłonie! / Wyyiągam aż w niebiosa i kładę me dłonie / Na gwiazdach jak na szklannych harmoniki kręgach. / To nagłym, to wolnym ruchem, / Kręcę gwiazdy moim duchem. / Milijon tonów płynie; w tonów milijonie / Każdy ton ja dobyłem, wiem o każdym tonie; / Zgadzam je, dzielę i łączę, / I w tęcze, i w akordy, i we strofy plączę, / Rozlewam je we dźwiękach i w błyskawic wstęgach.

Inny obraz artysty wyłania się z literatury Młodej Polski. Królowało wówczas hasło „sztuka dla sztuki”. Artysta pojmowany był jako ktoś, kto poświęca sztuce całe swe życie, nie patrząc na zaszczyty, pieniądze czy uznanie społeczne. Młodopolscy artyści są bohaterami wiersza Kazimierza Przerwy-Tetmjera „Evviva l’arte”:
Evviva l'arte! Duma naszym bogiem, / sława nam słońcem, nam, królom bez ziemi, / możemy z głodu skonać gdzieś pod progiem, / ale jak orły z skrzydły złamanemi - / więc naprzód! Cóż jest prócz sławy co warte? / evviva l'arte!

Zupełnie inną koncepcję artysty przedstawia Julian Tuwim. Dla niego artysta to nikt wyjątkowy, poetą może być każdy. Tuwim traktuje poezję jak zabawę słowami, artysta powinien tworzyć prosto i zrozumiale, powinna to być sztuka dla ludzi. Poeta odcina się od górnolotnych stwierdzeń o ogromnej roli poezji i artysty w społeczeństwie. Jest przekonany, że sztuka powinna poruszać tematy codzienne, bliskie człowiekowi, wyrażać radość życia.

Podsumowując, poglądy na rolę artysty i sztuki ewoluowały w każdej epoce, często były ze sobą sprzeczne. Ciągłe podejmowanie tego tematu świadczy jednak o tym, że od zawsze był to dla człowieka ważny wątek, co świadczy o ponadczasowej sile sztuki i artysty.