Andrzej Bursa - charakterystyka twórczości „poety wyklętego”

Andrzej Bursa należał do pokolenia „Współczesności”, czyli artystów, którzy debiutowali około roku 1956. Jego twórczość zapewniła mu miejsce w gronie „poetów wyklętych”. Ci artyści za życia nie spotykali się ze zrozumieniem, a ich twórczość była zazwyczaj odrzucana. Dopiero śmierć stanowiła tę magiczną barierę, której przekroczenie gwarantowało szacunek i poważanie odbiorców.

Andrzej Bursa urodził się w 1932 roku. Dorastał więc podczas II wojny światowej, a kolejne doświadczenia życiowe zbierał stąpając po dymiących gruzach zniszczonej ojczyzny. Na pewno nie było mu łatwo pogodzić się z ówczesną sytuacją polityczną. Poeta dawał temu świadectwo w różnych utworach. Wystarczy wspomnieć tutaj o wierszu „Zażalenie”, który ma formę niby-listu do ministra sprawiedliwości. Podmiot liryczny wyraża w nim swoje niezadowolenie z panującego porządku. Czyni to oczywiście w sposób dosadny, charakterystyczny dla Bursy. Wszystko jest bardzo proste, pozbawione lirycznej otoczki, do tego stopnia, że naprawdę przypomina list sfrustrowanego obywatela.

Znacznie więcej miejsca w swojej twórczości poświęcił poeta szydzeniu z codziennego życia. Doskonałym przykładem takiej tematyki może być wiersz „Kasjer”. Sytuacja liryczna przedstawia mężczyznę, który segreguje stosy gotówki. Podmiot liryczny stwierdza, że każda inna czynność jest dla liczącego wyrzeczeniem. Zatem życie tego człowieka przebiega od pracy do kolejnych wyrzeczeń. Na końcu utworu pada retoryczne pytanie: „jaka religia powstrzymuje go przed szaleństwem”. Szarość życia codziennego była tym, co najbardziej frustrowało Bursę. Wielokrotnie obnażał on schematyczność, płytkość i powierzchowność każdego kolejnego dnia.

W tematyce twórczości tego poety znalazło się także miejsce na krytykę społeczeństwa. Nie mógł znieść on hipokryzji, poddaństwa i konformizmu. Doskonałą satyrą na relacje międzyludzkie tego okresu jest wiersz: „Kopniaki”. Dostrzegamy w nim ironiczny obraz karierowicza otrzymującego kolejne kopniaki od ludzi. Kiedy znalazł się na bruku, zapragnął „poetycznej śmierci” i rzucił się pod samochód. Od szofera dostał kolejnego kopniaka.
   
Bursa poruszał także kwestie poezji. Warto zwrócić uwagę na demitologizujący artystę wiersz: „Poeta”. To zaledwie kilka wersów, ale jakże solidna dawka ironii. Poeta cierpi za miliony, ale musi mieć czasem przerwę, żeby spełnić swoje podstawowe potrzeby. Innym utworem tego typu jest „Depesza”. Wiersz sprawia wrażenie zabawnego, jednakże podejmuje bardzo ważną kwestię – poddaństwa artystów względem aparatu władzy.

Twórczość Andrzeja Bursy była dla ludzi zaznajomionych z klasyczną poezją czymś zupełnie nowym. Kult brzydoty, prostota, dosadne żarty, ostra ironia – to cechy poezji Bursy. Należy jednak pamiętać, że wszystko to było okraszone sporą dawką mądrej i wnikliwej analizy społeczeństwa i opisem szarej rzeczywistości.