Motyw domu w literaturze - opracowanie

Dom jest miejscem, z którym każdy z nas ma inne skojarzenia. Dla niektórych jest źródłem rodzinnego ciepła, miłości, szczęścia, dla innych zaś miejscem, o którym nie chcą w ogóle pamiętać. Literatura zna wiele historii opisujących domy z różnej perspektywy, warto więc na chwilę zatrzymać się nad tym wątkiem.

Biblijna Księga Rodzaju przybliża nam rajski ogród Eden. Początkowo jest on domem dla prarodziców - Adama i Ewy. To miejsce szczęśliwe, w którym czują się bezpiecznie i pewnie, gdzie Bóg Ojciec roztacza nad nimi swoja opiekę. Kiedy jednak dochodzi do popełnienia błędu, kiedy pierwsi ludzie ulegają pokusie i dają się namówić wężowi na zjedzenie zakazanego owocu, następuje przewartościowanie pojęcia dom, za które dotąd uważali ogród. Zostają z niego wygnani, to miejsce staje się więc przyczyną ich klęski.

Zupełnie inne spojrzenie na dom, czyli miejsce, gdzie spędziło się większość swojego życia i z którym jest się w taki czy inny sposób związanym przedstawia nam Homer w „Odysei”. Wojna trojańska już się skończyła, pora wracać do domu. Odyseusz jawi się nam jako osoba, która czekała na to, odkąd tylko opuściła ziemie Itaki. Teraz powraca do miejsca, w którym oczekują go ukochana żona i syn. Dom jest więc dla niego ziemią obiecaną, czymś, do czego cierpliwie się dąży, znosząc trudy wojny i mając na ten powrót nadzieję. Stąd zapewne bohater czerpał siłę, by przetrwać wszystkie przeciwności podróży powrotnej i wiele razy unikając przy tym śmierci.

Podobny motyw domu mamy również w „Panu Tadeuszu”. Dworek w Soplicowie jest miejscem, w którym Tadeusz spędził swoje dzieciństwo, z którym nierozerwalnie łączy go więź emocjonalna i do którego wraca z wielką radością i ciekawością, jak wiele zmieniło się od czasu jego wyjazdu. Mickiewicz przedstawia nam idylliczny obraz domu i jego otoczenia, miejsca, gdzie życie toczy się sielsko, poranki i wieczory spędza na ucztowaniu i innych rozrywkach i gdzie czas jakby się zatrzymał.

Czego nie można powiedzieć na przykład o wizji domu w „Moralności Pani Dulskiej”. Mamy tu zupełny przeskok na inną stronę barykady. Ten dom już od pierwszej chwili nie wydaje się być ani trochę prawdziwym domem. Mimo dbałości o szczegóły w aranżacji wnętrz, mimo zachowywanych pozorów normalności, już od pierwszych kwestii dramatu Zapolskiej następuje zgrzyt. Dulska - kobieta licząca się z opinią otoczenia, swój dom stawia na baczność przy każdej nadarzającej się okazji. Doprowadza to czasem do granic absurdu (mąż „spacerujący” wokół stołu zamiast na świeżym powietrzu). W tym domu nie ma miejsca na głębsze rodzinne uczucia, na rozmowę przy herbacie, na wspólne oglądanie starych fotografii. Są za to wrzaski i wieczne pretensje matki, syn prowadzący tryb życia młodej cyganerii, chodzący po knajpach i uwodzący domową służącą, ojciec zdominowany przez władczą żonę, który przez cały utwór milczy, by w końcu wypowiedzieć swoje słynne: „A niech was diabli!!!”. Takie toksyczne warunki mają wpływ na najmłodsze bohaterki, córki Dulskich - Melę i Hesię.

Dziewczynki żyją w tej zakłamanej domowej atmosferze, przesiąkając nią do szpiku kości. Każda z nich ma do tego inne podejście, jednakże dla obydwu nie jest to dobre środowisko wychowawcze. Co sprawia, że tak naprawdę nie mają pojęcia, czym jest prawdziwy, szczęśliwy dom.