Stefan Żeromski „Ludzie bezdomni” - motywy literackie w powieści. Opracowanie

„Ludzie bezdomni” to powieść poruszająca szereg kwestii społecznych, które tworzą spójne motywy przewijające się przez cały utwór:

Motyw niespełnionej miłości – początkowo miłość Joasi jest nieszczęśliwa, gdyż Tomasz nie zwraca na nią uwagi. Gdy drogi bohaterów schodzą się, ich miłość jest czysta i piękna, lecz na przeszkodzie stoją ideały Tomasza, których nie może realizować, będąc jednocześnie w związku z Joanną. Oboje są społecznikami, on jako lekarz pochodzący z biedoty czuje się zobowiązany wobec społeczeństwa, chce poświęcić swoje szczęście dla wyższych celów: by leczyć tych, których nie stać na leczenie. Ona jest nauczycielką, traktuje swoją pracę bardzo poważnie, również chce pomagać biednym. Rozumie stanowisko Tomasza, nie usiłuje go zatrzymywać, z godnością życzy mu szczęścia.

Motyw bezdomności – jest to motyw, który pojawia się w utworze na kilku płaszczyznach, w znaczeniu dosłownym i przenośnym. Jedną z płaszczyzn jest bezdomność polegająca na byciu niezrozumianym przez społeczeństwo (osamotnienie w działaniu i nieudane próby znalezienia tzw. swojego miejsca w świecie). Dotyczy ona najsilniej Tomasza, a także Korzeckiego. Inną płaszczyzną bezdomności jest bezdomność uczuciowa – rozpaczliwe poszukiwanie miłości (Joanna). Trzecim aspektem jest bezdomność materialna tych, którzy żyją w skrajnych warunkach bytowych.

Motyw cierpienia przyjmuje w powieści kilka znaczeń: cierpienie z powodu odrzuconej miłości (Joanna i Tomasz), z powodu konfliktu wewnętrznego głównego bohatera, który musi dokonać wyboru między kobietą, którą kocha, a zasadami, według których pragnie postępować (decyzja, którą ostatecznie podejmuje, również skutkuje cierpieniem). Cierpienie dotyczy też Korzeckiego, który nie znajduje sensu w swoim życiu. Doprowadza go to do śmierci samobójczej. Motyw ten obejmuje także biedotę ukazaną w utworze, dla której (by zmniejszyć cierpienia tych ludzi) poświęca się Judym.

Motyw poświęcenia – Judym, w wierności swoim ideałom, rezygnuje z możliwości szczęśliwego życia z ukochaną osobą, decydując się tym samym na samotność (która jest kolejnym motywem w utworze). Jest to samotność z wyboru, samotność celowa.